Việt Nam tham gia sâu hơn vào ngành bán dẫn có giá trị gia tăng cao

Theo báo cáo của Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ, năm 2024, doanh thu ngành này tăng khoảng 20% so với năm 2023; kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng khoảng 12% trong năm 2025, đưa tổng giá trị thị trường đạt khoảng 700 tỷ USD vào năm 2025. Động lực tăng trưởng của ngành chủ yếu đến từ nhu cầu bùng nổ của các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu, ô tô điện và thiết bị 5G.

Thời gian vừa qua, Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mang tính chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư vào phát triển công nghiệp bán dẫn.

Tiêu biểu là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về Phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về Cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân; Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo; ban hành danh mục 11 ngành công nghệ chiến lược trong đó có lĩnh vực bán dẫn và Quyết định số 1017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Có thể thấy, Việt Nam đang từng bước tham gia sâu hơn vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn. Cả nước đã có hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch với lực lượng kỹ sư ước tính khoảng 7.000 người. Có khoảng 15 doanh nghiệp với khoảng 6.600 kỹ sư và hơn 10.000 kỹ thuật viên tham gia công đoạn đóng gói kiểm thử vi mạch và sản xuất thiết bị, vật liệu bán dẫn.

Đặc biệt, Việt Nam đang bắt đầu tham gia vào các công đoạn có giá trị gia tăng cao như sản xuất thiết bị, vật liệu, linh kiện bán dẫn, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn. Đồng thời, Việt Nam hướng tới khánh thành nhà máy sản xuất chip đầu tiên của Viettel; đang dần được thế giới biết đến như một điểm hẹn triển vọng của ngành công nghiệp bán dẫn, được lựa chọn để tổ chức Triển lãm trong chuỗi Triển lãm bán dẫn lớn nhất thế giới của Hiệp hội án dẫn toàn cầu.

Về tình hình thực hiện Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Chương trình 1017), Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết: Đến nay, Chương trình 1017 đã hoàn thành 9/34 nhiệm vụ, đang triển khai theo tiến độ 25/34 nhiệm vụ. Trong đó, về nguồn nhân lực đang làm việc trong ngành, có khoảng 7.000 kỹ sư làm việc tại các doanh nghiệp thiết kế vi mạch; có khoảng 6.000 kỹ sư và 10.000 kỹ thuật viên làm việc tại các doanh nghiệp đóng gói, kiểm thử vi mạch và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn. Mạng lưới đổi mới sáng tạo về ngành công nghiệp bán dẫn đã quy tụ được hơn 100 chuyên gia người Việt Nam trên toàn thế giới.

Về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đã đào tạo được cho 320 giảng viên được tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu và khoảng 6.300 sinh viên đại học đang theo học ngành bán dẫn và hơn 12.000 sinh viên theo học ngành ngành gần với bán dẫn và có khả năng chuyển đổi sau khi tham gia các khóa đào tạo bổ sung. Khoảng 600 học viên thạc sĩ, gần 120 nghiên cứu sinh lĩnh vực bán dẫn đang trong quá trình đào tạo và hơn 1.600 học viên đã hoàn thành các khóa đào tạo ngắn hạn.

Về hệ thống cơ sở đào tạo, đã có 166 cơ sở đại học đào tạo liên quan đến bán dẫn và có khoảng 10 phòng thí nghiệm bán dẫn quy mô nhỏ phục vụ đào tạo đã được xây dựng. Mô hình liên kết ba nhà trong đào tạo bán dẫn được triển khai mạnh mẽ. Đặc biệt, Bộ Tài chính đã đưa vào Trung tâm Ươm tạo và Phát triển bán dẫn đầu tiên tại Việt Nam vào vận hành.

Để đa dạng hóa nhiều nguồn lực tham gia phát triển ngành nhân lực bán dẫn, Bộ Tài chính đã huy động được 1.000 bản quyền thiết kế vi mạch, phát triển công nghệ bán dẫn, trị giá hàng chục triệu USD từ các tập đoàn Cadence, Siemens, ARM, Lam Research để phục vụ đào tạo hơn 30 cơ sở đào tạo đại học. Các nước Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), châu Âu đồng ý hỗ trợ khoảng 1.000 suất học suất học bổng mỗi năm…

Để tiếp tục phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong thời gian tới, Bộ Tài chính đề xuất thu hút FDI có chọn lọc, hình thành 100 doanh nghiệp thiết kế, một nhà máy chế tạo chip có quy mô nhỏ và 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử và bán dẫn. Đồng thời, đào tạo chuyên sâu về công nghiệp bán dẫn cho 1.300 giảng viên và xây dựng 4 phòng thí nghiệm bán dẫn dùng chung cấp quốc gia và các phòng thí nghiệm cấp cơ sở để tổ chức triển khai thực hiện.