Sửa Luật Thuế Thu nhập cá nhân: Tránh thu thuế khi chưa có thu nhập thực tế

Cần rõ ràng chi phí hợp lệ, tránh đánh thuế khi chưa có thu nhập

Tại cuộc họp với các bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp chứng khoán, bất động sản về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), đại diện Công ty Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) cho biết nhiều nhà đầu tư nước ngoài rất quan tâm đến những thay đổi trong chính sách thuế, đặc biệt là phương án đánh thuế 20% trên phần chênh lệch và lãi khi chuyển nhượng chứng khoán.

Theo đại diện TCBS, hầu hết các nhà đầu tư kỳ vọng chính sách thuế cần ổn định để tạo niềm tin cho thị trường, thay vì thay đổi liên tục khiến họ lo ngại. Do đó, việc Chính phủ quyết định tiếp tục duy trì mức thuế 0.1% hiện hành được hoan nghênh.

Tuy nhiên, dự thảo vẫn cho phép nhà đầu tư tự nguyện lựa chọn phương án tính thuế 20% nếu muốn. Với lựa chọn này, nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ cách xác định giá vốn. Hiện nay, các công ty chứng khoán đang áp dụng các phương pháp khác nhau như giá trung bình, phương pháp nhập trước - xuất trước (FIFO), dẫn đến sự không đồng nhất.

Ngoài ra, khi nhà đầu tư giao dịch mua bán chứng khoán, giá vốn thường được ghi nhận theo giá tại thời điểm chuyển giao, đôi khi không phản ánh đúng mức đầu tư thực tế. Đối với các trường hợp mua cổ phiếu trước khi công ty niêm yết, cũng cần có hướng dẫn cụ thể về cách xác định giá vốn.

Đại diện TCBS cũng kiến nghị cần định nghĩa rõ các khoản chi phí hợp lệ được trừ khi tính thu nhập chịu thuế. Chẳng hạn, chi phí vay margin để đầu tư chứng khoán có được khấu trừ hay không?

"So với gửi tiết kiệm hưởng lãi suất 5–6%/năm, nếu đầu tư chứng khoán thu được 10% trong hai năm mà bị đánh thuế 20%, nhà đầu tư cá nhân có thể không còn động lực tham gia thị trường vốn", đại diện TCBS nói.

Vì vậy, các vấn đề cần xem xét kỹ bao gồm: phương pháp tính giá vốn, loại chi phí hợp lệ được khấu trừ, đối tượng áp dụng mức thuế 20%… nhằm bảo đảm tính công bằng, minh bạch, phản ánh đúng chi phí và thu nhập thực tế của nhà đầu tư.

Không nên đánh thuế khi chưa có thu nhập thực tế

Về quy định đánh thuế đối với cổ phiếu thưởng, TCBS đồng tình với nhiều ý kiến cho rằng không nên đánh thuế khi nhà đầu tư chưa thực nhận thu nhập. Việc đánh thuế tại thời điểm được cấp cổ phiếu khiến nhà đầu tư phải bán cổ phiếu khác hoặc dùng tiền túi để nộp thuế – điều này không phù hợp với nguyên tắc thuế thu nhập.

Nếu quy định không rõ ràng, có thể dẫn đến tình trạng nhà đầu tư không đủ tiền nộp thuế thì không được nhận cổ phiếu, gây khó khăn cho thị trường và cả doanh nghiệp phát hành.

Kiến nghị giữ thuế suất hiện hành, chờ hoàn thiện dữ liệu

Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM – cho rằng đề xuất giữ nguyên thuế suất 0.1% là hợp lý. Hiện hệ thống cơ sở dữ liệu thị trường chứng khoán chưa hoàn chỉnh, việc xác định giá mua – giá bán thực tế còn thiếu cơ sở pháp lý, nhất là với những giao dịch không khớp đúng giá thị trường.

Ông Châu lưu ý cần tính toán kỹ các phương án thuế, tránh chồng chéo, xung đột với các luật khác như Luật Thuế bất động sản đang được xây dựng. Đặc biệt, nếu triển khai các chính sách thuế như đánh thuế nhà thứ hai hoặc giao dịch ngắn hạn mà thiếu sự đồng bộ, sẽ gây khó cho người nộp thuế và cả cơ quan quản lý.

Vì vậy, ông đề xuất tiếp tục giữ nguyên mức thuế trong 5 năm tới, đồng thời hoàn thiện Đề án 06 về phát triển dữ liệu giao dịch, nhằm chống thao túng giá và rửa tiền trước khi áp dụng thuế dựa trên thu nhập ròng.

Đại diện Tập đoàn Novaland cũng chia sẻ thực tế khi cá nhân góp vốn bằng bất động sản, họ phải định giá tài sản để góp vốn, nhưng sau đó khi chuyển nhượng phần vốn góp lại phát sinh thêm thuế TNCN. Điều này khiến họ có thể phải nộp hai loại thuế: chuyển nhượng bất động sản và chuyển nhượng vốn.

Do đó, cần làm rõ quy định để tránh đánh thuế trùng. Ngoài ra, các chi phí hợp lý như cải tạo, xây dựng, môi giới, lãi vay… cũng cần được công nhận là chi phí được trừ khi tính thu nhập chịu thuế.

Về giảm trừ gia cảnh, đại diện Novaland kiến nghị nên điều chỉnh mức giảm trừ theo khu vực (ví dụ TP.HCM, Hà Nội có chi phí sinh hoạt cao hơn) và có cơ chế cập nhật định kỳ theo lạm phát hoặc chỉ số kinh tế thay vì cố định như hiện nay.

Chính sách thuế cần sát thực tế, công bằng hơn

Dưới góc độ quản lý nhà nước, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết Bộ đang tập trung hoàn thiện dữ liệu về thu nhập và người nộp thuế nhằm xây dựng chính sách thuế công bằng, chính xác hơn.

Với thuế chứng khoán, hiện đang áp dụng mức 0.1% theo từng giao dịch để thuận tiện cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, Bộ đang cân nhắc phương án cho phép quyết toán cuối năm nhằm phản ánh đúng thu nhập thực tế, tránh thiệt thòi cho nhà đầu tư dài hạn hoặc bị lỗ.

Bộ Tài chính cũng nghiên cứu điều chỉnh quy trình quyết toán và hoàn thuế theo hướng thuận tiện hơn, đảm bảo công bằng giữa cá nhân và doanh nghiệp. Hiện cá nhân phải nộp thuế ngay khi phát sinh thu nhập, trong khi DN được quyết toán cuối năm – điều này tạo ra bất cập.

Liên quan đến thuế bất động sản, Thứ trưởng nhấn mạnh mức thu hiện nay tính theo giá chuyển nhượng là chưa đúng với mục tiêu thu trên phần chênh lệch. Bộ sẽ tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi sát thực tiễn, phù hợp thông lệ quốc tế và tránh gây xáo trộn thị trường.

Với cổ tức bằng cổ phiếu, thuế TNCN chỉ tính khi chuyển nhượng, áp dụng mức 0.1%. Dự thảo mới cũng cho phép cá nhân làm nội dung số được khấu trừ chi phí hợp lý tối đa 4 triệu đồng/tháng để phản ánh đúng chi phí phát sinh.

Thứ trưởng cho biết, Bộ cũng đang rà soát các khoản trợ cấp để xác định khoản nào được trừ vào chi phí hợp lý – nội dung này sẽ được quy định chi tiết theo Luật sửa đổi năm 2023.

Về giảm trừ gia cảnh, do chỉ số CPI đã tăng gần 20% so với thời điểm áp dụng mức hiện tại (11 triệu đồng/người nộp, 4.4 triệu đồng/người phụ thuộc), Bộ Tài chính đang trình phương án điều chỉnh phù hợp, nhưng vẫn phải tính toán kỹ để không ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.

"Việc thu thuế phải đúng bản chất thu nhập, phù hợp thực tế và thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, cũng cần tính đến đặc thù của Việt Nam và sự biến động nhanh của các thị trường như bất động sản, chứng khoán, nền tảng số. Bộ Tài chính sẽ tiếp tục lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, hiệp hội, chuyên gia và địa phương để xây dựng chính sách công bằng, minh bạch, góp phần ổn định kinh tế và tăng thu ngân sách bền vững", Thứ trưởng Cao Anh Tuấn khẳng định.

Đại diện các doanh nghiệp đánh giá cao tinh thần cầu thị của cơ quan soạn thảo. Việc cho phép lựa chọn giữa hai phương án tính thuế (0.1% trên giá trị giao dịch hoặc 20% trên thu nhập ròng nếu chứng minh được chi phí) được xem là điểm mở linh hoạt. Đồng thời, DN cũng đồng tình với chủ trương dài hạn là đánh thuế dựa trên lợi nhuận thực tế, có lộ trình phù hợp và không áp dụng ngay khi hạ tầng dữ liệu chưa sẵn sàng.

- 08:08 02/08/2025