Thủ tướng: Các nước phải có thực lực để tự chủ chiến lược

Trong các bài phát biểu tại đây, Thủ tướng Malaysia và Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon đều đánh giá cao việc Việt Nam tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025; khẳng định chủ đề "Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động" rất phù hợp với bối cảnh quốc tế hiện nay.

ASEAN cần nghiên cứu, tham khảo những bài học của Việt Nam

Thủ tướng Malaysia Anwar bin Ibrahim đánh giá trong bối cảnh thế giới và khu vực đang ở ngã rẽ quan trọng, một thời điểm then chốt trong lịch sử ASEAN và thế giới, một hiện trạng mới đang định hình, do đó Diễn đàn có vai trò rất quan trọng.

Hiện ASEAN vẫn là khu vực hòa bình, an toàn, tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới; ASEAN đang tiến vào kỷ nguyên mới, đổi mới và chuyển mình. Tuy nhiên, trong cạnh tranh và chia rẽ, nhất là cạnh tranh thương mại, rủi ro địa chính trị ngày càng gia tăng, mang lại cả cơ hội và thách thức, Thủ tướng Malaysia cho rằng ASEAN "phải tỏa sáng như ngọn đèn hy vọng", củng cố vai trò trung tâm, tăng cường đoàn kết giữa các thành viên, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, duy trì vị thế trong thương mại toàn cầu, phát triển kinh tế xanh…

Ông cho biết Malaysia và Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác, góp phần thúc đẩy điều này. Đặc biệt, Thủ tướng Malaysia cho rằng ASEAN cần nghiên cứu, tham khảo những bài học của Việt Nam, nhất là trong quan hệ với Hoa Kỳ và Trung Quốc. ASEAN phải phát triển quan hệ thực chất, cân bằng với các cường quốc cũng như với các nước khác; tránh phụ thuộc vào một thị trường.

Đồng thời, bày tỏ ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam, Thủ tướng Malaysia cho biết rất muốn được tới thăm địa điểm nổi tiếng Điện Biên Phủ.

Trong khi đó, Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon nhấn mạnh vai trò quan trọng của khu vực châu Á – Thái Bình Dương, là động cơ phát triển kinh tế thương mại thế giới nhưng cũng là điểm nóng cạnh tranh.

Ông cho rằng cần đề cao tham vấn, đối thoại, các nguyên tắc và luật lệ để phòng ngừa, quản lý rủi ro, ủng hộ mạnh mẽ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, đồng thời cho rằng vai trò này cần luôn luôn cập nhật, thích ứng tình hình.

Đánh giá ASEAN là khu vực năng động nhất thế giới, Thủ tướng New Zealand cho biết nước này cam kết duy trì và tăng cường hợp tác, cải thiện quan hệ với ASEAN, với nhiều cơ hội hợp tác rất lớn về thương mại, đầu tư, giao lưu nhân dân, hợp tác phát triển và an ninh quốc phòng.

"Chúng tôi đánh giá cao, cảm ơn Việt Nam trong vai trò là nước điều phối quan hệ ASEAN – New Zealand. Chúng tôi muốn nâng cấp quan hệ với ASEAN lên đối tác chiến lược toàn diện và không bao giờ lơi là mối quan hệ này", ông nói.

Tiếp đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thủ tướng Malaysia, Thủ tướng New Zealand và Tổng thống Timor Leste đã có cuộc trao đổi hỏi đáp cấp cao.

Những khía cạnh của "tự chủ chiến lược"

Trả lời câu hỏi về ý nghĩa của tự chủ chiến lược với ASEAN và Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính trước hết cảm ơn các nhà lãnh đạo đã tham dự Diễn đàn, với các phát biểu mang tính tạo động lực, truyền cảm hứng.

Thủ tướng khẳng định, với bất cứ quốc gia nào, tổ chức nào cũng cần đặt vấn đề về tự lực, tự cường, chủ động chiến lược, thể hiện qua một số khía cạnh.

Về quan hệ đối ngoại, phải luôn giữ thế cân bằng, đối xử công bằng, hữu nghị với các đối tác, tạo môi trường hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển, dựa trên luật lệ.

Cùng với đó, phải có thực lực, kinh tế phải phát triển, nếu kinh tế không phát triển thì sẽ bị tụt hậu, không tự chủ chiến lược được.

Thứ ba, quốc phòng, an ninh phải được củng cố, tăng cường phù hợp tình hình, tất nhiên để củng cố, tăng cường quốc phòng an ninh thì kinh tế phải phát triển.

Thứ tư, về xã hội, chính sách xã hội bảo đảm công bằng, tiến bộ trong một xã hội văn minh; bảo đảm an sinh xã hội, hỗ trợ người yếu thế trên nguyên tắc là không để ai bị bỏ lại phía sau, phát triển nhanh nhưng phải bền vững, không hy sinh tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Cùng với đó, phải phát triển văn hóa, củng cố bản sắc, phát huy nội lực, bởi văn hóa là sức mạnh nội sinh, nguồn lực bên trong. Thủ tướng Phạm Minh Chính lấy ví dụ, như Thủ tướng Malaysia đã đề cập, trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, Việt Nam đã lấy yếu thắng mạnh, lấy ít địch nhiều, phát huy chiến tranh nhân dân, chiến tranh du kích.

Bổ sung, chia sẻ thêm sau phần trả lời của Thủ tướng Malaysia trước câu hỏi của một đại biểu trẻ về vai trò trung tâm của ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, trước hết mỗi nước trong ASEAN phải có chính sách, hành động hiệu quả cho hòa bình, hợp tác, phát triển trên thế giới; rồi chúng ta tổng hòa hiệu quả từ các nước trong ASEAN để tạo động lực, truyền cảm hứng cho các nước, các khu vực khác.

Để phát huy vai trò trung tâm của ASEAN, Thủ tướng cho rằng ASEAN không những tham gia, ủng hộ các giải pháp, diễn đàn mang lại hòa bình, hợp tác, phát triển, mang lại hạnh phúc, ấm no cho người dân mà còn phải góp phần dẫn dắt cuộc chơi đi đến kết quả cao nhất.

Thủ tướng nêu rõ, cần phát huy vai trò trung tâm của ASEAN dựa trên nền tảng quan hệ hợp tác, đối tác với 25 quốc gia, nhất là các nước lớn, các mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện; qua đó tăng cường vai trò của ASEAN với các vấn đề nổi lên như chiến tranh và hòa bình, xử lý xung đột, xóa đói giảm nghèo, biến đổi khí hậu, trí tuệ nhân tạo…

Thủ tướng cho rằng, các bạn trẻ cần học tập, nâng cao năng lực, trình độ, kiến thức, có tư duy, cách tiếp cận, phương pháp luận trong giải quyết các vấn đề một cách hiệu quả, thanh thoát nhất, mang lại lợi ích cho bản thân, cho cộng đồng các quốc gia và thế giới. Thủ tướng mong các bạn trẻ trở thành công dân toàn cầu và mỗi bạn trẻ phải là một sứ giả của hòa bình, của sự phát triển và thịnh vượng cho mỗi quốc gia, mỗi cộng đồng, cho bản thân mình và cho thế giới này.

Thiết kế luật lệ, tôn trọng luật lệ và thực hiện có hiệu quả

Trả lời câu hỏi về luật lệ trong quan hệ quốc tế, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh quản trị quốc gia và thế giới đều phải dựa trên luật lệ, chúng ta phải thiết kế luật lệ, tôn trọng luật lệ và thực hiện có hiệu quả.

Chia sẻ về khái niệm "trật tự dựa trên luật lệ", Thủ tướng cho rằng, Hiến chương Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc tế về điều này đã rõ, với một số nội dung cơ bản.

Thứ nhất, tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của các nước; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.

Thứ hai, luật lệ phải tôn trọng quyền con người, con người sinh ra có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc. Đây là những quyền mà không ai có thể xâm phạm được để con người có thể phát triển tự do, bình đẳng, đáp ứng yêu cầu chung của các dân tộc cũng như mỗi con người.

Thứ ba, chúng ta sống phải yêu thương, giúp đỡ, tôn trọng lẫn nhau với nguyên tắc bình đẳng, tất cả đều phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Cụ thể hơn tại ASEAN, Thủ tướng cho biết ASEAN cũng có các luật lệ, nguyên tắc như đoàn kết, thống nhất trong đa dạng; trung lập, vì lợi ích chung; tôn trọng các nước khi đóng góp tích cực cho ASEAN phát triển; ứng xử linh hoạt với các vấn đề nhạy cảm của khu vực và quốc tế; giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau phát triển, mang lại hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển trong khu vực, mang lại lợi ích cho người dân sống trong ấm no và hạnh phúc.

Thủ tướng cho biết đây là những nguyên tắc mà các nước ASEAN đều chia sẻ, thống nhất và hằng năm các nhà lãnh đạo đều gặp nhau, thảo luận để làm sao năm sau làm tốt hơn năm trước, nhân dân ấm no, hạnh phúc hơn năm trước.