Hoàn thiện pháp luật Ngân sách nhà nước đáp ứng yêu cầu quản lý trong tình hình mới

Có 20/26 nội dung Quốc hội giao Chính phủ đang được Bộ Tài chính cụ thể hóa tại Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Ngân sách nhà nước (NSNN), trong đó một trong những yêu cầu đặt ra trong xây dựng Nghị định là đẩy mạnh phân cấp phân quyền tạo chủ động hơn cho mô hình chính quyền 2 cấp.

5 quan điểm xây dựng Nghị định

Ngày 7/7, Bộ Tài chính đã tổ chức Hội nghị thảo luận, xin ý kiến các bộ, cơ quan trung ương và địa phương về hồ sơ trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Ngân NSNN số 89/2025/QH15.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, Luật NSNN số 89/2025/QH15 là một dự án luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên “vươn mình” của dân tộc.

Tại Luật này, Quốc hội đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết 4 nội dung, giao Chính phủ quy định chi tiết 26 nội dung. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã xác định chủ trì xây dựng 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và 6 Nghị định của chính phủ.

“Dự thảo Nghị định xin ý kiến tại Hội nghị này là một nghị định với phạm vi quy định chi tiết 20/26 nội dung Quốc hội đã giao Chính phủ, thay thế Nghị định 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN năm 2015…”- Thứ trưởng cho hay.

Thứ trưởng cùng nhấn mạnh 5 quan điểm xây dựng Nghị định.

Thứ nhất, đảm bảo thống nhất với các nguyên tắc sửa đổi Luật đã được áp dụng trong quá trình xây dựng Luật NSNN; đồng bộ với Nghị quyết số 203/2025/QH15 của Quốc hội ngày 16/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước CHXH Việt Nam và các Luật có liên quan được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 vừa qua;

Thứ hai, chỉ quy định chi tiết nội dung đã được giao tại Luật NSNN;

Thứ ba, bảo đảm tính ổn định, đồng bộ của hệ thống pháp luật, cũng như chức năng quản lý nhà nước của các bộ, ngành và địa phương theo quy định của pháp luật;

Thứ tư, kế thừa những quy định hiện hành đã được thực tiễn chứng minh đem lại các tác động tích cực đến kinh tế - xã hội của đất nước; những nội dung cần sửa đổi, bổ sung phải có quy định rõ ràng, minh bạch;

Thứ năm, đơn giản hóa trình tự, thủ tục; đảm bảo tính khả thi; đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, cá thể hóa trách nhiệm; tăng cường phân cấp, phân quyền, tạo tính chủ động cho các bộ, ngành, địa phương trong việc lập, chấp hành, quyết toán, công khai, giám sát NSNN.

Đáp ứng yêu cầu quản lý ngân sách trong tình hình mới

Ông Nguyễn Minh Tân, Phó Vụ trưởng Vụ NSNN (Bộ Tài chính) cho biết, Dự thảo Nghị định gồm 8 Chương, 52 Điều với 9 nội dung sửa đổi hoàn thiện; 10 nội dung bổ sung mới; 5 nội dung lược bỏ.

Liên quan đến nội dung phân cấp phân quyền, Dự thảo Nghị định quy định cụ thể: Trình tự, thủ tục điều chỉnh nhiệm vụ thu, chi trong quá trình chấp hành NSNN; Trình tự, thủ tục quyết định ứng trước dự toán ngân sách năm sau; Trình tự, thủ tục quyết định sử dụng tăng thu, dự toán còn lại; Trình tự, thủ tục quyết định thưởng vượt dự toán thu.

Phát biểu tại Hội nghị, nhiều ý kiến đồng tình khi cho rằng dự thảo đã sửa đổi cơ bản, triệt để những vướng mắc trước đây trong việc thực hiện Luật NSNN cũ, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, mở ra nhiều vấn đề cho địa phương thực hiện, như quy định về cho sử dụng quỹ tạm ứng, thời gian hoàn ứng…

Qua đó, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong lập dự toán, điều hành, quản lý, quyết toán và công khai ngân sách nhà nước; giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhất là khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận về các nội dung cần thiết phải quy định cụ thể tại nghị định, đồng thời đề xuất và kiến nghị cụ thể từng nội dung quy định tại các điều, khoản của nghị định nhằm đảm bảo các quy định là phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu quản lý ngân sách nhà nước trong tình hình mới.

Một nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp là thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trong việc quyết định chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách địa phương. Đây là nội dung mới nhằm nâng cao tính tự chủ của địa phương, đi liền với trách nhiệm giải trình và kiểm soát minh bạch trong quản lý ngân sách theo mô hình chính quyền 2 cấp.

“Việc ban hành Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật NSNN vừa cụ thể các nội dung Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết, vừa kịp thời cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; đáp ứng các vấn đề thực tiễn và bối cảnh phát triển mới, tạo sự chủ động, linh hoạt hơn cho các cấp, ngành, địa phương trong lập dự toán, điều hành, quản lý, quyết toán và công khai NSNN; giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhất là xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…”- Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

Phát biểu tại Hội nghị, đại diện Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU), ông Gonzalo Serrano, Phó Trưởng ban Hợp tác cho biết, EU cùng với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) đã và đang đồng hành chặt chẽ cùng Bộ Tài chính trong khuôn khổ Chương trình tăng cường quản trị kinh tế ở Việt Nam.

Ông Gonzalo Serrano chia sẻ, EU đặc biệt quan tâm tới việc hỗ trợ Việt Nam triển khai Luật NSNN mới theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế và gắn với cải cách đầu tư công, xây dựng môi trường thuế minh bạch, công bằng, tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân và các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có doanh nghiệp châu Âu.

Đồng thời nhấn mạnh, việc hoàn thiện khung pháp lý ngân sách sẽ góp phần nâng cao hiệu quả thu-chi NSNN, đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển và an sinh xã hội cho người dân.