Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí: Rõ trách nhiệm người đứng đầu, bảo vệ người dám đấu tranh

Khuyến khích tinh thần dám nói, dám đấu tranh

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Luật đã cụ thể hóa Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị, xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, tập thể, cá nhân trong quản lý, sử dụng các nguồn lực, nhất là người đứng đầu. Dự thảo Luật quy định cụ thể nhóm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước; đồng thời yêu cầu các cơ quan Nhà nước có trách nhiệm xây dựng và lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí.

Thể chế hóa Quy định số 231-QĐ/TW ngày 17/01/2025 của Bộ Chính trị, dự thảo Luật bổ sung quy định về phát hiện và xử lý hành vi lãng phí, khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân tham gia phát hiện lãng phí. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức khi nhận được thông tin phải có trách nhiệm kiểm tra, làm rõ, xử lý và công khai kết quả. Đặc biệt, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết các biện pháp bảo vệ người cung cấp thông tin, người đấu tranh chống lãng phí và người thân của họ, nhằm khuyến khích tinh thần dám nói, dám đấu tranh vì lợi ích chung.

Cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư và hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, dự thảo Luật đã đưa ra 9 nhóm hành vi gây lãng phí và 9 nhóm hành vi vi phạm trong công tác phòng, chống lãng phí để đảm bảo có đầy đủ cơ chế xử lý các hành vi vi phạm. Chính phủ được giao quy định chi tiết từng hành vi vi phạm cụ thể và chế tài xử lý kỷ luật tương ứng đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị và các cá nhân có liên quan để đảm bảo linh hoạt kịp thời xử lý các hành vi mới phát sinh trên thực tế.

Dự thảo Luật cũng cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm để bổ sung các quy định tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện, xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí.

Theo đó, để có thêm cơ sở để Nhân dân và các cơ quan, tổ chức có liên quan thực hiện quyền giám sát, theo dõi tình hình quản lý, sử dụng các nguồn lực của nền kinh tế, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về việc công khai bắt buộc đối với một số loại tài liệu, thông tin liên quan đến tiết kiệm, chống lãng phí như các chương trình, kế hoạch, báo cáo kết quả công tác tiết kiệm, chống lãng phí; kết quả xử lý hành vi gây lãng phí. Đồng thời, bổ sung quy định về xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí để kịp thời theo dõi, cập nhật tình hình thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí trên phạm vi cả nước.

Tiết kiệm, chống lãng phí rõ nét qua cam kết, kế hoạch

Nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị hướng tới xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về “Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí”  là ngày 31/5 hàng năm.

Theo đó, ngày này được lấy theo ngày của bài viết “Thế nào là Kiệm” trong tác phẩm “Cần, kiệm, liêm, chính” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên báo “Cứu quốc” để tạo sức lan tỏa rộng khắp, hướng đến xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội. Đồng thời, bổ sung quy định về trách nhiệm xây dựng, lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí phù hợp với từng đối tượng, chủ thể có liên quan.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Luật đã quy định rõ nguyên tắc bảo đảm tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn bộ quá trình xây dựng chính sách, soạn thảo, theo dõi thi hành pháp luật nhằm kịp thời phát hiện những điểm nghẽn, nút thắt và đề xuất giải pháp xử lý, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước.

Dự thảo Luật lần này cũng bổ sung quy định về việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí để xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của công tác phòng, chống lãng phí các nguồn lực của nền kinh tế. Theo đó, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức chủ động đối chiếu với Chiến lược quốc gia và dự kiến nhiệm vụ trọng tâm thuộc phạm vi lĩnh vực, địa bàn quản lý để ban hành Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí của năm sau, đảm bảo công tác tiết kiệm, chống lãng phí được thể hiện rõ nét qua những cam kết, kế hoạch, có lãnh đạo, có chỉ tiêu cụ thể, tiến hành thường xuyên, triệt để.

Bên cạnh các nội dung sửa đổi, hoàn thiện, để bảo đảm tính đồng bộ và ổn định của hệ thống pháp luật, dự thảo Luật đã lược bỏ nhiều quy định chồng chéo, không còn phù hợp, rút gọn còn 36 điều, giảm 44 điều so với Luật hiện hành. Cách tiếp cận này thể hiện tinh thần đổi mới trong công tác lập pháp, hướng tới hệ thống pháp luật tinh gọn, dễ thực thi, có giá trị ổn định lâu dài.

Bộ trưởng cho biết, Luật Tiết kiệm, chống lãng phí dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026. Dự thảo Luật đã có quy định để có thể tổ chức thực hiện việc xây dựng, ban hành Chương tiết kiệm, chống lãng phí năm 2026 và tổ chức ngày toàn dân tiết kiệm chống lãng phí năm 2026 ngay sau khi Luật được ban hành.