Trình Quốc hội sửa đổi Luật Giá: Đồng bộ hệ thống, thay đổi thẩm quyền thanh tra và bình ổn giá

Hoàn thiện thể chế, phù hợp mô hình tổ chức bộ máy hai cấp

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá. Theo đó, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá số 16/2023/QH15 nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế đảm bảo đồng bộ hệ thống pháp luật hiện hành với định hướng: Thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính; Kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 01/7/2025 và tổ chức các đơn vị hành chính địa phương thành hai cấp; Kết thúc hoạt động Thanh tra các bộ để sắp xếp, tổ chức lại thành các cục thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo lĩnh vực thuộc Thanh tra Chính phủ; Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động kinh doanh dịch vụ thẩm định giá; Kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của Luật này với hệ thống pháp luật, phù hợp với các cam kết quốc tế.

Ngoài ra, ngày 19/6/2023, Luật Giá số 16/2023/QH15 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2024. Để quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành và ban hành theo thẩm quyền 3 Nghị định và 14 Thông tư.

Hệ thống pháp luật giá mới ban hành tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về nguyên tắc quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, góp phần kiểm soát lạm phát mục tiêu, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững và tăng trưởng xanh; đồng thời khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành pháp luật; đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; đẩy mạnh phân công, phân cấp thẩm quyền trong hoạt động quản lý, điều hành, điều tiết giá theo thẩm quyền và nhiệm vụ được giao giữa Chính phủ với các bộ, ngành, địa phương, giữa Bộ Tài chính với các bộ, ngành và địa phương để linh hoạt, hiệu quả, kịp thời trong tổ chức thực hiện, gắn với tự chịu trách nhiệm và tăng cường kiểm tra, kiểm soát quyền lực.

Đồng thời, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với mô hình sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy Nhà nước ở trung ương và địa phương, tạo hành lang pháp lý, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, thì việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá 2023 là cần thiết, cấp thiết.

Về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, dự thảo luật thay thế cụm từ “thanh tra chuyên ngành về giá” bằng cụm từ “thanh tra trong lĩnh vực giá”. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 2 Điều của Luật Giá, cụ thể: Điều 1. Sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định của Luật Giá số 16/2023/QH15; Điều 2. Điều khoản thi hành.

Các nội dung tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá số 16/2023/QH15, gồm: Sửa đổi quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá; Sửa đổi tên một số hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và thẩm quyền, hình thức định giá; Sửa đổi, bổ sung quy định về thanh tra chuyên ngành về giá để thống nhất với pháp luật về thanh tra; Sửa đổi, bổ sung tên gọi của các bộ, ngành gắn với thẩm quyền quản lý nhà nước về giá bị thay đổi do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước…

Dự thảo luật cũng bổ sung một số nội dung về dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số tập trung, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Đồng thời, lược bỏ, sửa đổi điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá theo hướng lược bỏ điều kiện không cần thiết, đơn giản hóa điều kiện cấp giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ thẩm định giá để tạo thuận lợi cho các tổ chức thực hiện. Bãi bỏ khoản 13 Điều 14 quy định về nhiệm vụ quyền hạn của Bộ Tài chính đối với hoạt động thanh tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá để đồng bộ với Luật Thanh tra năm 2025.

Về phân quyền, phân cấp, dự thảo Luật tiếp tục thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, để đảm bảo thực hiện lộ trình tính đúng, tính đủ giá dịch vụ công; tăng cường tính chủ động, đảm bảo điều chỉnh linh hoạt, kịp thời của địa phương, đơn vị.

Bảo đảm thống nhất hệ thống pháp luật, phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền

Thay mặt cơ quan thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi khẳng định, dự thảo Luật trình Quốc hội đã được Cơ quan soạn thảo rà soát, tiếp thu nhiều ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của Cơ quan thẩm tra và đã giải trình các ý kiến còn khác nhau. Do đó, cơ bản nhất trí với các nội dung tiếp thu, chỉnh lý và giải trình của Cơ quan soạn thảo.

Về phạm vi điều chỉnh và quy định về thanh tra, khoản 1 Điều 1 của dự thảo Luật sửa đổi Điều 1 của Luật Giá (phạm vi điều chỉnh) theo hướng chỉnh lý cụm từ “thanh tra chuyên ngành về giá” thành “thanh tra trong lĩnh vực giá”, đồng thời chỉnh lý tương ứng tại các điều, khoản có liên quan. Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với dự thảo Luật để bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Có ý kiến đề nghị không quy định nội dung về thanh tra trong lĩnh vực giá tại Luật Giá.

Đối với quy định về bình ổn giá (khoản 3 Điều 1), điểm a khoản 3 Điều 1 của dự thảo Luật sửa đổi điểm b khoản 2 Điều 20 theo hướng thay cụm từ “Ủy ban nhân dân cấp huyện” bằng cụm từ “Ủy ban nhân dân cấp xã”. Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền 2 cấp. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ quyết định phạm vi, trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã để bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá (khoản 4 Điều 1), Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với quy định tại điểm a khoản 4 Điều 1 của dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất với các quy định pháp luật liên quan và phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Tuy nhiên, về danh mục liên quan đến lĩnh vực hàng không dân dụng, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, bảo đảm thống nhất với Luật Hàng không dân dụng (sửa đổi) để tránh vướng mắc trong triển khai thực hiện.

Đối với danh mục liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với dự thảo Luật, theo đó chỉ quy định hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thực hiện bán chỉ định do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an định giá cụ thể để thực hiện mua, bán hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh theo quy định của Luật Dự trữ quốc gia. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan rà soát để bảo đảm thống nhất giữa các Luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10. Có ý kiến đề nghị, kể cả đối với hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh vẫn cần quy định khung giá tối thiểu rõ ràng, tránh định giá chủ quan hoặc lợi ích nhóm.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, dự thảo Luật bổ sung thêm dịch vụ sử dụng hạ tầng trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số tập trung, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và thẩm quyền định giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh định giá cụ thể.

Đa số ý kiến cơ bản nhất trí với dự thảo Luật, theo đó giao thẩm quyền định giá cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh định giá cụ thể để giảm bớt thủ tục hành chính, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất đối với việc quản lý khai thác tài sản đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định khung giá và cơ quan được giao quản lý hạ tầng trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số tập trung, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp quyết định giá cụ thể để bảo đảm tính linh hoạt, chủ động, phù hợp với thực tế và vẫn đảm bảo quản lý giá dịch vụ của Nhà nước.