TS. Nguyễn Quốc Hùng: Thiết lập chuẩn mực mới về minh bạch tài trợ thương mại, thúc đẩy dịch vụ tài chính bứt phá với TFR

Tham dự hội nghị có Ngài Iain Frew - Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam; TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam; bà Vũ Minh Châu - Quyền Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Bước chuyển biến rõ rệt của dịch vụ tài chính ở Việt Nam

Phát biểu tại hội nghị, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhấn mạnh, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ đã và đang làm thay đổi khu vực tài chính, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ tài chính số đa dạng, tăng khả năng tiếp cận tài chính cho mọi người dân và doanh nghiệp trên toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng.

Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng, tại Việt Nam dịch vụ tài chính có những bước chuyển biến rõ rệt, thể hiện trên một số lĩnh vực sau: Hệ thống core banking hiện đại, ngân hàng số phát triển mạnh mẽ với hơn 95% giao dịch khách hàng tại một số ngân hàng lớn diễn ra trên kênh số; hệ sinh thái ví điện tử đạt trên 40 triệu người dùng hoạt động; thanh toán QR liên thông trên toàn quốc, kết nối thanh toán xuyên biên giới với một số quốc gia như Thái Lan, Lào, Campuchia, sắp tới là Trung Quốc, Hàn Quốc.

Bên cạnh đó, tỷ trọng giao dịch số chiếm hơn 70% tổng giao dịch bán lẻ tại nhiều tổ chức tín dụng, qua đó giúp giảm chi phí vận hành 20–30% so với kênh truyền thống; Hơn 70% người trưởng thành Việt Nam từ 15 tuổi trở lên đã có tài khoản tài chính và 62% trong số đó sử dụng các dịch vụ thanh toán số, nhờ vào tỷ lệ phủ sóng internet đạt 80% dân số.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, trong 9 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 43,32% về số lượng và 24,23% về giá trị. Giao dịch qua ATM tiếp tục giảm 16,77% về số lượng và giảm 5,74% về giá trị, có 53 tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán được Ngân hàng Nhà nước cấp Giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đang hoạt động trên thị trường, trong đó có 49 tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử. Tổng số tài khoản đăng ký và sử dụng dịch vụ Mobile-Money là hơn 10,89 triệu tài khoản. Trong đó, số lượng tài khoản của khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo khoảng 7,5 triệu tài khoản (chiếm khoảng 70% tổng số tài khoản đăng ký và sử dụng dịch vụ).

Nhiều ngân hàng đã và đang ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo/máy học, dữ liệu lớn,… trong các hoạt động nghiệp vụ, phân tích hành vi, nhu cầu, đánh giá khách hàng giúp tối ưu hóa, cá nhân hóa việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ cũng như tự động hóa quy trình, nâng cao hiệu quả hoạt động. Cho phép người dân, doanh nghiệp giao dịch mua bán, thanh toán an toàn, thuận tiện, tiết kiệm thời gian, chi phí ngay trên ứng dụng, nền tảng số quen thuộc hàng ngày.

"Những kết quả đó đang trở thành nền tảng quan trọng tạo bước đệm cho sự phát triển mạnh mẽ của tài chính toàn diện số tại Việt Nam trong giai đoạn 2025-2030", TS. Nguyễn Quốc Hùng khẳng định.

Bên cạnh nhiều kết quả đạt được, TS. Nguyễn Quốc Hùng cũng thẳng thắng chỉ ra những thách thức đối với hệ sinh thái tài chính số tại Việt Nam như: Khung khổ pháp lý đối với dịch vụ tài chính nói chung, tài chính số nói riêng đã từng bước được hoàn thiện song chưa đầy đủ, chưa theo kịp thực tiễn; công tác quản lý giám sát hoạt động các chủ thể trong hệ sinh thái số còn hạn chế.

Mặt khác, nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng ngày càng cao và khắt khe hơn về tính ưu việt của các sản phẩm, dịch vụ theo hướng cá nhân hóa, nhanh hơn, thuận tiện, an toàn hơn, đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư công nghệ với giá trị không nhỏ. Công tác bảo vệ người tiêu dùng, đảm bảo an ninh và an toàn thông tin mạng, bảo vệ dữ liệu còn bất cập

Dẫu còn đối diện với nhiều thách thức, song TS. Nguyễn Quốc Hùng cho biết, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cùng với những kinh nghiệm và kết quả đạt được từ nay đến 2030, các ngân hàng thương mại Việt Nam sẽ tổ chức triển khai dịch vụ tài chính số theo hướng:

Thứ nhất, dữ liệu mở và ngân hàng mở sẽ chuyển từ các kết nối song phương sang hệ sinh thái API chuẩn hóa.

Thứ hai, tài trợ chuỗi cung ứng sẽ được số hóa toàn trình.

Thứ ba, trí tuệ nhân tạo/máy học sẽ trở thành tuyến phòng thủ mới chống gian lận.

Thứ tư, tài chính nhúng (embedded finance) và thanh toán thời gian thực giữa các doanh nghiệp sẽ tích hợp sâu vào nền tảng thương mại điện tử, và mạng lưới phân phối, cho phép cấp tín dụng theo đơn hàng, theo hóa đơn trong thời gian gần thực.

Thứ năm, tài chính xanh và báo cáo bền vững sẽ trở thành tiêu chuẩn theo thông lệ quốc tế.

Kỳ vọng tạo ra hành lang an toàn thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia về tài trợ thương mại

Chia sẻ trong bài phát biểu tại Hội nghị, TS. Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, số hóa dịch vụ tài trợ thương mại có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam là nền kinh tế có độ mở cao, kim ngạch xuất nhập khẩu tương đương khoảng 170% GDP. Tuy nhiên, khoảng cách tài trợ thương mại vẫn tồn tại, trong đó doanh nghiệp SME là nhóm chịu ảnh hưởng lớn do thiếu minh bạch dữ liệu và chi phí tuân thủ cao.

"Một số ngân hàng đã phải từ chối hồ sơ tài trợ thương mại của doanh nghiệp nhỏ bởi khó khăn trong xác thực chứng từ, rủi ro tài trợ trùng và thiếu dữ liệu lịch sử đáng tin cậy", TS. Nguyễn Quốc Hùng chỉ ra.

Trong bối cảnh đó, Dự án Trade Finance Registry (TFR) - cơ sở dữ liệu quốc gia về tài trợ thương mại do Hiệp hội Ngân hàng phối hợp cùng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Đại sứ quán Anh và Boston Consulting Group (BCG) triển khai, được kỳ vọng sẽ tạo ra hành lang an toàn để các ngân hàng chia sẻ và đối chiếu thông tin giao dịch, ngăn chặn lừa đảo hiệu quả.

Giá trị cốt lõi của TFR đối với Việt Nam là minh bạch trạng thái tài trợ của bộ chứng từ/hóa đơn trước khi giải ngân; chuẩn hóa dữ liệu thương mại từ hóa đơn điện tử, vận đơn điện tử, đơn đặt hàng, chứng từ vận tải; tích hợp API với ngân hàng, hải quan, logistics; và tuân thủ bảo vệ dữ liệu.

"Với sự đồng hành hỗ trợ kỹ thuật từ Chính phủ Anh, cùng quyết tâm của các cơ quan quản lý, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp, tôi tin rằng Việt Nam có thể thiết lập chuẩn mực mới về minh bạch tài trợ thương mại trong khu vực, qua đó bứt phá hơn nữa trong phát triển dịch vụ tài chính, thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững", Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tin tưởng.