Trình Quốc hội sửa Luật Thuế giá trị gia tăng

Nhận diện bất cập: Doanh nghiệp "đọng vốn" hàng nghìn tỷ đồng vì quy định thuế

Sau khi Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, trong quá trình thực hiện, Chính phủ, Bộ Tài chính nhận được kiến nghị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp phản ánh vướng mắc về chính sách thuế GTGT đặc biệt là đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi, điều kiện hoàn thuế.

Cụ thể, doanh nghiệp phải nộp thuế GTGT 5% đầu vào đối với nông sản mua bán ở khâu thương mại. Dù sau đó được hoàn thuế khi xuất khẩu, nhưng quy trình này gây đọng vốn lớn và lãng phí thời gian. Ước tính trong 6 tháng cuối năm 2025, số thuế GTGT 5% mà các doanh nghiệp phải nộp rất lớn: ngành cà phê - ca cao khoảng 5.000 tỷ đồng, lương thực hơn 2.000 tỷ đồng, hồ tiêu hơn 2.100 tỷ đồng. Điều này càng thêm khó khăn khi các tổ chức tín dụng thường không giải ngân phần vốn lưu động cho khoản thuế này.

Bên cạnh đó, quy định hiện hành tạo ra sự bất bình đẳng: nông sản, thủy sản nhập khẩu không chịu thuế GTGT, trong khi hàng sản xuất trong nước phải chịu thuế. Đối với thức ăn chăn nuôi, do thuộc đối tượng không chịu thuế nên doanh nghiệp không được khấu trừ thuế đầu vào, làm tăng chi phí sản xuất, đẩy giá thành lên cao và giảm sức cạnh tranh so với hàng nhập khẩu.

Một "điểm nghẽn" lớn khác là điều kiện hoàn thuế: người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế. Quy định này đẩy rủi ro về phía doanh nghiệp xuất khẩu (người mua), gây chậm trễ hoàn thuế vì họ không có công cụ để kiểm tra tính tuân thủ của người bán, trong khi pháp luật quy định trách nhiệm nộp thuế là độc lập giữa các chủ thể.

Đề xuất sửa đổi cấp bách: Bỏ điều kiện hoàn thuế "trói buộc", miễn kê khai thuế nông sản thương mại

Trước tính cấp bách của vấn đề, đặc biệt trong bối cảnh bão lũ gây thiệt hại nặng nề cho nông nghiệp, Chính phủ đã trình Quốc hội xem xét sửa đổi Luật theo quy trình rút gọn ngay tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra. Dự thảo Luật tập trung vào 3 nội dung chính nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp:

Thứ nhất, đưa lại quy định không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT nhưng vẫn được khấu trừ thuế đầu vào đối với sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản chưa chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường ở khâu thương mại. Giải pháp này giúp doanh nghiệp không phải ứng vốn nộp 5% thuế đầu vào, khắc phục tình trạng đọng vốn và "thu rồi lại hoàn" đối với hàng xuất khẩu.

Thứ hai, sửa đổi chính sách thuế GTGT đối với sản phẩm nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản chưa chế biến/sơ chế) được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Theo đó, cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi sẽ không phải trả 5% thuế GTGT đầu vào, giúp giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh với hàng nhập khẩu.

Thứ ba, bỏ quy định điều kiện hoàn thuế GTGT là "người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế". Việc bãi bỏ này sẽ giúp rút ngắn thời gian hoàn thuế cho doanh nghiệp xuất khẩu, loại bỏ rủi ro phải chờ xác minh việc nộp thuế của đối tác, đảm bảo quyền lợi chính đáng và phù hợp với nguyên tắc trách nhiệm độc lập của từng doanh nghiệp.