Thị trường vốn sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng

Những con số ấn tượng

Theo ông Dominic Scriven, 2020 và 2021 là hai năm mà chúng ta đã chứng kiến rất nhiều biến động. Tuy nhiên, với sự lãnh đạo vững vàng, sự cam kết bền chặt và sự đoàn kết mạnh mẽ của toàn thể nhân dân và lãnh đạo Việt Nam, chúng ta đã khiến cả thế giới thán phục và kinh ngạc.

Dẫn chứng cụ thể từ góc nhìn thị trường vốn, ông Dominic Scriven cho biết tính đến nay, thị trường vốn của Việt Nam đã có sự phát triển và thành công vượt bậc. Cụ thể, tổng vốn hóa của thị trường chứng khoán của Việt Nam đã đạt khoảng 7,75 triệu tỷ đồng, tương đương 95,6% GDP - vượt mục tiêu đặt ra cho năm 2025.

Cùng với đó, tổng quy mô thị trường trái phiếu chính phủ của Việt Nam là 1,5 triệu tỷ đồng, với lợi suất trái phiếu ở một vài kỳ hạn thậm chí còn thấp hơn lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ.

Ông Dominic Scriven, Trưởng Nhóm công tác Thị trường vốn của VBF

Trong năm 2021, số lượng nhà đầu tư mới tăng hơn 50% và đồng nghĩa với việc số người tham gia thị trường cũng tăng gấp rưỡi. Ngày càng có nhiều người bắt đầu đầu tư vào thị trường chứng khoán và coi đây như một kênh để tích lũy tài sản.

Giá trị giao dịch trung bình hàng ngày của thị trường trong năm 2021 đã tăng gấp 3,6 lần, đạt 24,7 nghìn tỷ đồng (đối với thị trường chứng khoán) và 11 nghìn tỷ đồng (đối với thị trường nợ). Tổng vốn huy động qua thị trường chứng khoán và thị trường nợ ước tính đạt 670 nghìn tỷ đồng, tương đương với khoảng 45% tổng dư nợ tăng thêm trong năm 2021 (1,2 triệu tỷ đồng).

Thị trường chứng khoán Việt Nam có tỷ suất sinh lợi tốt nhất trong vòng 10 năm so với các thị trường lớn trên thế giới. Cũng trong vòng 10 năm qua, số lượng công ty niêm yết có định giá trên 1 tỷ USD đã tăng từ 5 lên con số 62.

Thị trường vốn sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng

“Xin chúc mừng Việt Nam!”, Trưởng Nhóm công tác Thị trường vốn của VBF nói sau khi điểm lại các con số trên, đồng thời tin tưởng thị trường vốn sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của Việt Nam trong tương lai.

Trong đó đối với tài chính công (nguồn vốn của Chính phủ), ông Dominic Scriven cho rằng Chính phủ có thể quản lý nguồn thu và chi của ngân sách nhà nước thông qua thị trường trái phiếu chính phủ.

“Đây chính là công cụ tài chính để Chính phủ huy động nguồn vốn cho các dự án phát triển hạ tầng và giải quyết các nhu cầu ngân sách khác. Hơn thế nữa, trái phiếu chính phủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thiết lập các chính sách tiền tệ và là cơ sở cho lãi suất phi rủi ro, vốn là một yếu tố nền tảng trong việc quản lý chi phí vốn”, ông nói.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh các ngân hàng đang cần kiểm soát việc sử dụng các nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung - dài hạn, thị trường vốn sẽ là kênh huy động các khoản vay vốn trung và dài hạn thay thế cho các ngân hàng thương mại.

Trong khi đó với khối kinh tế tư nhân, thị trường vốn là nguồn tài chính chủ lực cho sự phát triển. Các doanh nghiệp có thể tiếp cận các đối tác chiến lược thông qua các giao dịch trên thị trường vốn, đồng thời tìm ra mức định giá phù hợp cho doanh nghiệp của mình, bao gồm cả việc nâng cao vị thế thương mại.

Thị trường vốn cũng là một kênh sàng lọc - nơi chúng ta có thể “đãi cát tìm vàng” để tìm ra các doanh nghiệp tốt và loại bỏ đi các doanh nghiệp yếu kém. Hơn thế nữa, thông qua việc niêm yết trên thị trường chứng khoán, các công ty sẽ xây dựng được cơ chế để giữ chân nhân tài và lập kế hoạch kế nhiệm, phát triển thương hiệu và triển khai việc mua bán sáp nhập.

Một minh chứng cho vai trò của thị trường vốn với sự phát triển của khối doanh nghiệp tư nhân chính là sự gia tăng gấp 10 lần số lượng công ty có định giá trên 1 tỷ USD trong 10 năm qua như đã nêu ở trên.

Thị trường vốn có cơ chế xử lý và đánh giá thông tin liên tục, thông suốt và luôn là một nguồn tin cậy để xác định mức độ rủi ro. Vì thế, có thể thông qua thị trường vốn để xác định được giá trị thực của một doanh nghiệp.

Ngoài ra, thông qua các quy định về công bố thông tin và lợi ích của người có liên quan, nộp các báo cáo tài chính định kỳ, quản trị doanh nghiệp,… thị trường vốn đã và đang thúc đẩy tính minh bạch trong hoạt động và quản lý của các doanh nghiệp.

Thị trường vốn cũng có các cơ chế giúp đẩy nhanh việc cải cách doanh nghiệp Nhà nước, như các quy định về minh bạch hoá thông tin, định giá doanh nghiệp, thoái vốn Nhà nước và sự tham gia của các đối tác chiến lược.

Để thực hiện các cam kết hạn chế phát thải CO2 của Việt Nam, chúng ta có thể dựa vào các công cụ của thị trường vốn để tài trợ cho các dự án đầu tư phát triển bền vững và định giá việc phát thải carbon, tức là tìm các nguồn tài chính xanh, nguồn vốn vì mục đích phát triển bền vững.

Hoàn thiện để phát triển hơn nữa

Để phát huy tối đa vai trò của thị trường vốn, Trưởng Nhóm công tác Thị trường vốn của VBF cho rằng cần tiếp tục có sự hợp tác chặt chẽ và liên thông giữa các cơ quan, ban ngành, gồm Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước.

“Mỗi cơ quan đều có vai trò rất quan trọng trong việc quản lý và phát triển thị trường vốn, và chúng tôi tin rằng Việt Nam sẽ ngày càng nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan nhà nước”, ông Dominic Scriven nói.

Hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn thiện cũng đóng vai trò rất quan trọng. Theo đó, thị trường vốn cần được tiếp tục hoàn thiện cả cơ sở hạ tầng cứng và hạ tầng mềm. Nhóm công tác Thị trường vốn nhận định, Việt Nam có hệ thống pháp luật vững chắc nhưng vẫn cần phải hoàn thiện thêm để đảm bảo tính thống nhất của các quy định pháp luật áp dụng cho thị trường nợ, thị trường chứng khoán…

Bên cạnh đó, cần triển khai hệ thống giao dịch chứng khoán hiệu quả và đáng tin cậy, xây dựng cơ chế đối tác bù trừ thanh toán trung tâm, thành lập các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và trên hết là nâng cao năng lực của các cán bộ quản lý.

Nhóm công tác cũng lưu ý, sự phát triển của thị trường vốn phụ thuộc rất nhiều vào niềm tin của nhà đầu tư. Do đó, vấn đề bảo vệ và củng cố niềm tin của nhà đầu tư là rất quan trọng. Mà điều này chỉ gây dựng được thông qua việc nâng cao tính minh bạch và công bằng của thị trường, áp dụng biện pháp trừng phạt thoả đáng với các hành vi vi phạm và thực thi các cơ chế bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt là với thị trường hiện có sự tham gia đông đảo của các nhà đầu tư cá nhân (chiếm 93% tổng số giao dịch hàng ngày) như hiện nay.

Thể chế hoá và đa dạng hoá đối tượng tham gia thị trường vốn cũng là một yêu cầu rất quan trọng. Giống như bất kỳ hệ sinh thái nào, thị trường vốn phát triển mạnh mẽ nhờ sự đa dạng của các đối tượng tham gia, bao gồm các định chế lớn, nâng cao mức độ quan tâm của họ và mở rộng các giao dịch mà họ có thể thực hiện.

Thị trường vốn của Việt Nam hiện nay còn bị giới hạn, khi thị trường nợ phụ thuộc vào các ngân hàng thương mại và thị trường chứng khoán phụ thuộc vào các nhà đầu tư cá nhân.

“Chúng ta có thể làm nhiều hơn nữa để phát triển và kêu gọi sự tham gia của các đối tượng khác, như khuyến khích các quỹ hưu trí, các công ty bảo hiểm và các loại hình nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư chuyên nghiệp khác”, ông Dominic Scriven gợi ý.

Vị này cũng nêu ra một thực tế là mặc dù Việt Nam có một nền kinh tế mở đáng kể nhưng sự tham gia của nhà đầu tư quốc tế vào thị trường vốn còn khá thấp so với mức mà Việt Nam xứng đáng và có thể đạt được.

Theo đó, việc giải quyết tất cả các vấn đề để thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài có thể không đơn giản, nhưng nếu chúng ta nỗ lực phối hợp thì có thể mang lại kết quả ấn tượng hơn so với tình hình hiện tại.

“Trước mắt, chúng ta nên đẩy nhanh việc biến TP. Hồ Chí Minh thành một trung tâm tài chính của khu vực, tìm ra những lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ trong khu vực như Hồng Kông và Singapore”, ông nói.

Cùng với đó, thị trường vốn có thể và nên đóng một vai trò quan trọng trong việc tài trợ và khuyến khích sự phát triển bền vững ở Việt Nam, đặc biệt là ban hành quy định pháp luật và tạo động lực cho sự tham gia của các doanh nghiệp, từ đó đóng góp vào thực hiện tăng trưởng xanh và các cam kết của Việt Nam tại COP26 vừa qua.

Để khuyến khích đổi mới sáng tạo, tận dụng Cách mạng công nghiệp 4.0, nên có sự hỗ trợ và khuyến khích phù hợp để phát triển mảng công nghệ tài chính (fintech) và tạo ra cơ chế hỗ trợ vốn khởi nghiệp…

“Dù biết rằng chúng ta sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức trong những năm sắp tới, chúng tôi luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo, hợp tác và hỗ trợ của Chính phủ và các cơ quan nhà nước Việt Nam. Các thành viên thị trường vốn rất tự hào khi có mặt tại Việt Nam và chúng tôi cam kết sẽ đồng hành với Việt Nam trong tương lai”, Trưởng Nhóm công tác Thị trường vốn của VBF nói.