Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Thu hút FDI có chọn lọc và tăng cường kết nối

Tại Hội thảo quốc tế “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực Công nghiệp hỗ trợ (CNHT)” do Cục Xúc tiến thương mại (XTTM), Cục Công nghiệp, Cục Đầu tư nước ngoài (ĐTNN), Ban Quản lý Khu Kinh tế Hải Phòng, Tổ chức XTTM Nhật Bản (JETRO) tổ chức trong khuôn khổ Triển lãm CNHT Việt Nam – Nhật Bản (SIE 2025) và Triển lãm Quốc tế về máy móc và công nghệ ngành công nghiệp chế tạo và CNHT (VME 2025).đang diễn ra tại Hà Nội (từ ngày 6 đến ngày 8/8), ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục XTTM, Bộ Công Thương cho biết, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm sản xuất chiến lược mới tại khu vực Đông Nam Á.

“Chính phủ Việt Nam đặc biệt chú trọng phát triển CNHT với nhiều chính sách ưu đãi về đầu tư, thương mại và hỗ trợ kỹ thuật,… nhằm tăng tỷ lệ nội địa hóa (NĐH) và giảm phụ thuộc nhập khẩu”, ông Phú nhấn mạnh.

Đồng thời cho biết, Cục XTTM đã và đang phối hợp với Cục Công nghiệp, Cục ĐTNN, JETRO, KOTRA và hệ thống gần 60 Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài chủ động triển khai nhiều chương trình xúc tiến đầu tư vào lĩnh vực Công Thương, tập trung kết nối thường xuyên với các doanh nghiệp (DN) FDI tiềm năng để mở rộng cơ hội, không gian hợp tác hướng tới hình thành mối liên kết mạnh mẽ, gắn kết chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp Việt Nam.

Cục trưởng Cục XTTM khẳng định, vốn FDI đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong ngành CNHT. Năm 2024, riêng ngành chế biến - chế tạo đã thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Các lĩnh vực như sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, phụ tùng ô tô – xe máy điện… đang được nhiều tập đoàn đa quốc gia, DN FDI chú trọng hỗ trợ và phát triển.

Theo khảo sát của JETRO năm 2024, hơn 56% DN Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong 1-2 năm tới. Trong đó, gần một nửa hoạt động trong ngành sản xuất công nghiệp, với ưu tiên hàng đầu là mở rộng chuỗi cung ứng đầu vào tại chỗ.

Đưa ra thông tin Việt Nam hiện có khoảng 1.700 DN FDI hoạt động trong lĩnh vực CNHT, chiếm khoảng 40% tổng số DN toàn ngành, Cục trưởng Cục XTTM Vũ Bá Phú cho rằng, điều này phản ánh rõ mức độ quan tâm và vai trò của Việt Nam ngày càng gia tăng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Phú lưu ý, tỷ lệ NĐH trong nhiều lĩnh vực vẫn còn khiêm tốn: dệt may - da giày đạt khoảng 45 - 50%; cơ khí chế tạo 15 - 20%; lắp ráp ô tô từ 5 - 20%…

Khoảng hơn 6.000 DN CNHT tại Việt Nam đang mới chỉ mới đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu linh kiện, phụ tùng cho sản xuất trong nước. Nếu chỉ tính riêng các DN Việt Nam, tỷ lệ NĐH chỉ đạt khoảng 15,7%.

"Thực tế trên cho thấy Việt Nam đang còn nhiều dư địa để phát triển lĩnh vực CNHT, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm, kỹ năng quản trị và liên kết hợp tác sản xuất theo chuỗi của DN trong nước với các DN FDI…” Cục trưởng Vũ Bá Phú nhấn mạnh.

Cải cách thủ tục hành chính, tăng cường hỗ trợ để kết nối doanh nghiệp

Thực tế cho thấy, Việt Nam đã và đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và tham gia sâu rộng vào các chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó lĩnh vực CNHT được xác định là một trong những trụ cột chiến lược để nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế.

“Trong khi các DN Việt đang tích cực đổi mới công nghệ, phương thức quản trị và nâng cao năng lực cạnh tranh để có thể tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tận dụng hiệu quả làn sóng chuyển dịch đầu tư mới, việc thu hút đầu tư FDI có chọn lọc và thúc đẩy kết nối giữa DN FDI và DN nội địa sẽ là yếu tố then chốt trong việc nâng cao năng lực sản xuất CNHT tại Việt Nam", Cục trưởng Cục XTTM Vũ Bá Phú nhấn mạnh.

Tại Hội thảo, đại diện Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, các chuyên gia đã cung cấp một bức tranh toàn diện về dòng chảy đầu tư vào lĩnh vực CNHT tại Việt Nam: Giới thiệu những chủ trương, chính sách và quy định mới thúc đẩy phát triển CNHT tại Việt Nam; thực trạng đầu tư của DN Nhật Bản vào ngành CNHT tại Việt Nam và xu hướng mở rộng chuỗi cung ứng thu mua nguyên vật liệu, linh phụ kiện từ DN Việt Nam; những vấn đề nhà ĐTNN quan tâm khi đầu tư vào ngành CNHT Việt Nam và khuyến nghị nâng cao năng lực DN nội địa tham gia chuỗi cung ứng công nghiệp toàn cầu; thực trạng và khuyến nghị điều chỉnh chiến lược sản xuất, thị trường xuất khẩu nhằm thích ứng với bối cảnh thay đổi của chuỗi cung ứng toàn cầu; chuyển đổi khu công nghiệp thế hệ mới, giải pháp xanh cho DN thuộc lĩnh vực CNHT.

Ông Masaru Onaga - Giám đốc điều hành của Công ty TNHH Onaga Việt Nam - một DN chuyên sản xuất linh kiện hàng không chia sẻ, các DN Nhật Bản đánh giá Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn, nhưng thực tế các DN Nhật Bản cùng đang gặp khó khăn trong việc gia nhập thị trường và xây dựng hệ thống tại Việt Nam.

"Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ các công ty của Việt Nam đạt được chứng nhận AS9100, tuy nhiên cần có thời gian để giải thích sự cần thiết của yêu cầu AS9100 cũng như bản dịch tiếng Anh sang tiếng Việt yêu cầu bổ sung vào AS9100 từ ISO9001..." ông chia sẻ.

Để tạo thuận lợi hơn trong việc kết nối, đại diện Onaga Việt Nam đề nghị Việt Nam cần chuẩn hóa định dạng của từng loại hồ sơ cần nộp và cung cấp ví dụ về cách điền thông tin; Thống nhất nhận thức giữa người phụ trách và cấp trên của họ; Tạo danh sách kiểm tra để kiểm tra hồ sơ đã nộp.

Đặc biệt cần đơn giản hóa quy trình để các công ty Nhật Bản có thể vào Việt Nam mà không cần phải nhờ đến công ty tư vấn.

“Tôi mong muốn Chính phủ Việt Nam và Nhật Bản hợp tác để xây dựng các biểu mẫu và danh sách kiểm tra cần thiết cho việc vào Việt Nam. Tôi cũng mong muốn Chính phủ hỗ trợ các công ty sản xuất gia nhập thị trường Việt Nam và xây dựng hệ thống, sau đó mở rộng sang các lĩnh vực khác” ông Masaru Onaga bày tỏ.