'Mạnh tay' đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, ngân hàng có nguy cơ lây chéo rủi ro

GS.TS Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, dòng vốn tín dụng chưa đi vào khu vực sản xuất và đổ vào thị trường tài sản gây rủi ro tài chính. Trong bối cảnh đó, hệ thống ngân hàng còn nhiều chỉ tiêu chưa lành mạnh như chất lượng tín dụng giảm và nợ xấu gia tăng.

Rủi ro của hệ thống tài chính đang lớn dần 

GS.TS Phạm Hồng Chương đánh giá, khu vực ngân hàng xuất hiện một số rủi ro bất ổn. Thứ nhất, mức độ an toàn vốn của hệ thống ngân hàng đang bị đe dọa bởi sự suy giảm chất lượng tài sản và danh mục tài sản tiềm ẩn nhiều rủi ro từ năm 2020. Kể từ khi có dịch bệnh, tỷ lệ CAR đang bị sụt giảm.

Thứ hai, nợ xấu có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong giai đoạn Covid-19 hoành hành, có thể gây rủi ro cho hệ thống. Nếu tính cả nợ tiềm ẩn đã được cơ cấu theo Thông tư 01, 03 và 14 vào khoảng 8,2%.

Trong khi đó, chính sách cơ cấu, giãn hoãn nợ kéo dài đã biến các khoản cho vay ngắn hạn thành trung dài hạn cũng như tạm thời không ghi nhận mức độ rủi ro thực tế của khách hàng, sẽ tiềm ẩn rủi ro đối với hệ thống trong trung hạn.

Đáng lưu ý, cơ cấu tín dụng tiềm ẩn nhiều bất ổn. Tín dụng bán lẻ và đầu tư trái phiếu doanh nghiệp tăng nhanh chóng. Tỷ lệ tín dụng bán lẻ chiếm 42% tổng dư nợ, tập trung vào cho vay mua nhà và cho vay mua ô tô. Sự nóng lên của các thị trường tài sản như bất động sản, chứng khoán là một phần lý do thúc đẩy tín dụng bán lẻ tăng cao.

Theo số liệu thống kê tại Ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2021 vừa được trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố, 74% trái phiếu doanh nghiệp bất động sản do ngân hàng và công ty chứng khoán thuộc ngân hàng nắm giữ. Bản thân thị trường chứng khoán cũng tồn tại những rủi ro, bất ổn, thể hiện ở mức độ nhà đầu tư cá nhân mới, thiếu hiểu biết thị trường tăng kỷ lục.

Số lượng doanh nghiệp niêm yết ít, gây mất cân đối cung cầu, trong khi chất lượng không đồng đều. Tình trạng thao túng giá cổ phiếu có dấu hiệu nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến niềm tin và tính minh bạch thị trường. Rủi ro bong bóng của thị trường ngày càng rõ khi tỷ lệ vay ký quỹ/vốn chủ sở hữu ở mức 130%.

Vụ việc FLC, Tân Hoàng Minh là cơ hội nâng cao kiến thức cho nhà đầu tư

Để khắc phục những rủi ro này, đảm bảo lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng, các chuyên gia cho rằng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục yêu cầu hệ thống ngân hàng giảm lãi suất cho vay sâu và đại trà bằng thực hiện các chính sách tín dụng ưu đãi có chọn lọc với 2 điểm khác biệt: có sự tham gia của ngân sách Nhà nước và tập trung vào các ngành kinh tế có tính lan tỏa cao. Cùng với đó, hướng dòng vốn vào sản xuất kinh doanh.

TS Lê Thanh Tâm, Viện Ngân hàng - Tài chính đánh giá, hiện nay, các công cụ chính sách tiền tệ tập trung vào hỗ trợ cho nền kinh tế. Điều này được thể hiện ở việc GDP vẫn tăng trưởng bền vững, đồng nghĩa với việc dòng vốn tập trung cho sản xuất. Hơn nữa, trong các chính sách tiền tệ của NHNN đều ưu tiên vốn cho 5 lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, hỗ trợ cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19.

Bà Tâm dẫn chứng: “Ngay khi có những vụ bắt giữ liên quan đến Tập đoàn FLC hay Tân Hoàng Minh, NHNN lập tức yêu cầu các tổ chức tín dụng báo cáo chi tiết về tín dụng chuyển cho khu vực phi sản xuất chiếm tỷ trọng bao nhiêu”.

Trong thời gian tới, những chính sách đó sẽ thể hiện rõ quan điểm về việc thực hiện cấp tín dụng cho các lĩnh vực kinh doanh. Ví dụ, hiện nay, mọi người nói nhiều về trái phiếu có bảo lãnh của ngân hàng, nhưng thực tế là bảo lãnh về phát hành chứ không bảo lãnh về thanh toán. Vì vậy, thị trường trái phiếu phát triển rất quan trọng trong việc cấp vốn cho nền kinh tế.

Theo bà Tâm, những vụ việc như FLC hay Tân Hoàng Minh vừa qua cũng là cơ hội để nâng cao kiến thức cho nhà đầu tư về. Bên cạnh đó, sự biến động thị trường chứng khoán cũng là cơ hội tốt cho các nhà đầu tư mua được cổ phiếu có giá trị thực.

Trong khi đó, Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân Phạm Hồng Chương cho rằng cần NHNN đẩy mạnh chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ hiện đại, tiếp tục nâng cấp và hoàn thiện hạ tầng công nghệ.

Thứ tư, bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng, tăng cường xử lý nợ xấu, tiếp tục chấn chỉnh, cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém để lành mạnh hóa, nâng cao năng lực tài chính cả về quy mô và chất lượng, hiệu quả, bảo đảm an toàn hệ thống. Luật hóa Nghị quyết 42, rà soát toàn diện các luật khác có liên quan tới xử lý nợ xấu và xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu.

Huyền Anh