Giá đất cao đột biến, Bộ Tài chính đề xuất cách tính mới để hỗ trợ người dân

Bộ Tài chính vừa có Dự thảo Tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 103/2024/NĐ-CP quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Một trong những nội dung đáng chú ý là đề xuất giảm mức thu tiền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở.

Theo Bộ Tài chính, có ý kiến phản ánh, việc ban hành bảng giá đất mới theo quy định của Luật Đất đai năm 2024 tại nhiều địa phương đã khiến giá đất cao đột biến so với trước đây. Trong khi đó, các quy định hiện hành về tính tiền sử dụng đất chưa được điều chỉnh kịp thời, khiến hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở phải đóng mức tiền cao gấp nhiều lần so với trước. Nhiều địa phương phản ánh tình trạng này đang tạo áp lực lớn lên người dân, đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng ven đô.

Để xử lý vấn đề thực tiễn trong khi chưa sửa Luật Đất đai năm 2024, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ hai phương án, trong đó đề xuất lựa chọn phương án có tính hỗ trợ cao hơn cho người dân.

Phương án 1: Chuyển từ đất vườn, ao trong cùng thửa đất có nhà ở thuộc khu dân cư (không được công nhận là đất ở) sang đất ở; chuyển từ đất có nguồn gốc là vườn, ao gắn với nhà ở nhưng bị tách thửa do đo đạc trước ngày 1.7.2004; chuyển từ đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở theo Luật Đất đai năm 2024 sang đất ở.

Đối với diện tích trong hạn mức giao đất ở, tiền sử dụng đất được tính bằng 30% mức chênh lệch giữa tiền sử dụng đất theo giá đất ở và tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo giá đất nông nghiệp. Đối với diện tích vượt hạn mức, mức thu là 50% phần chênh lệch này.

Như vậy, người dân có thể được giảm tới 70% nghĩa vụ tài chính so với cách tính hiện hành, vốn dựa toàn phần trên mức chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp theo bảng giá đất mới.

Theo Bộ Tài chính, phương án này sẽ góp phần giảm bớt nghĩa vụ tài chính cho người dân trong bối cảnh giá đất cao so với trước, đặc biệt với các trường hợp chuyển mục đích từ đất vườn, ao liền kề nhà ở hoặc đất nông nghiệp nằm trong cùng thửa đất có nhà ở. Đây là quỹ đất dự trữ phục vụ nhu cầu tách hộ, khác với đất nông nghiệp thuần túy, nên cần áp dụng mức thu thấp hơn trong hạn mức giao đất ở để tạo điều kiện cho người dân có chỗ ở hợp pháp.

Dù vậy, Bộ Tài chính cũng đánh giá, phương án này chưa xử lý được vướng mắc đối với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ các loại đất thuần túy là đất nông nghiệp sang đất ở khi giá đất tính thu tiền tăng cao.

Phương án 2: Giữ nguyên quy định tại Nghị định số 103/2024. Tuy nhiên, phương án này được đánh giá là chưa giải quyết được vướng mắc về nghĩa vụ về tiền sử dụng đất của người dân khi giá đất tính tiền tăng cao so với Luật cũ. Chưa ưu đãi được cho loại đất vườn ao liền kề thửa đất có nhà ở, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở (phải thu cùng với mức đất nông nghiệp thuần túy).

Hiện Bộ Tài chính đã có công văn gửi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị báo cáo nhanh về tình hình thực hiện chính sách thu tiền sử dụng đất đối với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất. Qua tổng hợp, nhiều địa phương đồng tình với đề xuất tính tiền sử dụng đất theo tỷ lệ phần trăm như phương án 1, nhằm phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng tài chính của người dân.

Dự thảo nghị định đang được tiếp tục hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét ban hành trong thời gian tới.