Lãi suất tăng nhưng vẫn chưa đáng lo ngại

Theo NHNN, đến ngày 27/11, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt hơn 18,2 triệu tỷ đồng, tăng 16,56% so với cuối năm 2024 - mức tăng cao so với cùng kỳ nhiều năm gần đây. Trong khi đó, tăng trưởng huy động vốn lại chậm hơn đáng kể, khiến áp lực thanh khoản trong hệ thống ngân hàng gia tăng, nhất là giai đoạn cao điểm cuối năm.

Diễn biến thị trường cho thấy lãi suất huy động đã có xu hướng tăng trở lại. Thống kê cho thấy, chỉ riêng trong tháng 11 đã có 22 ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi, mức tăng phổ biến từ 0,1 - 0,3 điểm %. Một số ngân hàng lớn nâng lãi suất kỳ hạn 6-12 tháng lên khoảng 4,8-5,2%/năm. Xu hướng này tiếp tục thể hiện rõ trong tháng 12 khi hàng loạt ngân hàng thông báo tăng lãi suất huy động. Đáng chú ý, gần đây, 4 ngân hàng thương mại nhà nước gồm Agribank, BIDV, Vietcombank và VietinBank đã đồng loạt tăng thêm 0,5%/năm lãi suất huy động ở nhiều kỳ hạn. Động thái này được đánh giá là tất yếu trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh hơn nhiều so với huy động, buộc các ngân hàng lớn phải tham gia giữ ổn định nguồn vốn.

Dù lãi suất huy động có xu hướng nhích lên, song NHNN thời gian qua đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, tích cực hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế.

Ngay trong quý đầu năm, NHNN đã giữ nguyên các mức lãi suất điều hành ở mặt bằng thấp, đồng thời chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai nhiều giải pháp nhằm ổn định lãi suất tiền gửi, tiết giảm chi phí hoạt động và giảm lãi suất cho vay.

Nỗ lực này đã mang lại kết quả rõ nét. Tính đến cuối tháng 10/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch mới giảm còn 6,88%/năm, còn lãi suất tiền gửi bình quân duy trì ở mức khoảng 4,22%/năm (tính đến ngày 10/10/2025). Việc giữ được mặt bằng lãi suất cho vay thấp được xem là động lực quan trọng thúc đẩy nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, tạo nền tảng cho mức tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ hiếm thấy trong nhiều năm trở lại đây.

Mặt bằng hiện tại vẫn thấp so với quá khứ

Trong báo cáo cập nhật ngành Ngân hàng, Chứng khoán Vietcap cho rằng việc nhóm ngân hàng quốc doanh tăng lãi suất là không bất ngờ, khi các ngân hàng tư nhân đã tăng trước đó và NHNN đã nâng lãi suất OMO thêm 0,5 điểm %. Tuy nhiên, Vietcap nhấn mạnh mặt bằng lãi suất hiện nay vẫn ở mức thấp so với lịch sử. Theo đó, lãi suất tiền gửi 12 tháng của Vietcombank, BIDV và VietinBank tăng từ 4,6 - 4,7%/năm lên khoảng 5,2%/năm, nhưng vẫn thấp hơn 0,3 - 0,4 điểm % so với đáy giai đoạn COVID 2020 - 2021 và thấp hơn khoảng 1,6 điểm % so với mức trước COVID. “Mặt bằng lãi suất tuyệt đối hiện nay vẫn mang tính hỗ trợ cho nền kinh tế”, Vietcap đánh giá.

Theo Vietcap, áp lực tăng lãi suất hiện tại nằm trong tầm kiểm soát và kỳ vọng NHNN tiếp tục duy trì lập trường chính sách tiền tệ nới lỏng nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng GDP 10% năm 2026 của Chính phủ. Ở góc nhìn ngắn hạn, Vietcap cho rằng thanh khoản hệ thống đang được NHNN hỗ trợ tích cực và theo quy luật lịch sử, tình trạng căng thẳng thường hạ nhiệt từ tháng 3, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán.

Trong trung hạn, thanh khoản sẽ tiếp tục được cải thiện nhờ các yếu tố như xu hướng cắt giảm lãi suất của Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED); đẩy mạnh giải ngân đầu tư công; các ngân hàng đa dạng hóa kênh huy động và khu vực hộ kinh doanh, buôn bán quay lại gửi tiền vào hệ thống khi thích nghi với quy định mới về thuế, hóa đơn điện tử.

Từ góc độ quản lý, bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho biết, hệ thống ngân hàng đang chịu áp lực lớn trong việc cung ứng vốn trung và dài hạn, nhất là cho các dự án trọng điểm quốc gia, trong khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp và chứng khoán chưa phát huy đầy đủ vai trò là kênh dẫn vốn dài hạn. Điều này khiến gánh nặng tiếp tục dồn lên hệ thống ngân hàng, qua đó tạo sức ép nhất định lên huy động vốn.

Ông Trần Ngọc Báu, CEO WiGroup, nhận định lãi suất huy động sẽ còn xu hướng tăng trong thời gian tới vì nhu cầu thanh khoản mùa vụ trước Tết; các kênh bổ trợ vốn hạn chế khiến huy động vẫn là kênh tối ưu; và cấu trúc huy động của hệ thống với gần 80% là kỳ hạn dưới 6 tháng, khiến mỗi đợt tăng thường kéo dài 3 - 6 tháng.

Dù lãi suất huy động nhích lên, các yếu tố nền tảng cho thấy mặt bằng lãi suất cho vay vẫn đang được neo giữ ở mức thấp nhờ điều hành linh hoạt của NHNN, dư địa từ mặt bằng đầu vào còn thấp so với quá khứ và yêu cầu hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Thực tế trong năm 2025, NHNN liên tục chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay đối với lĩnh vực ưu tiên, sản xuất – kinh doanh và các động lực tăng trưởng.

Tổng hòa các yếu tố cho thấy, đợt tăng lãi suất hiện nay chủ yếu phản ánh áp lực cung - cầu vốn ngắn hạn và yếu tố mùa vụ, trong khi nền tảng điều hành vẫn hướng tới ổn định, hỗ trợ tăng trưởng.

Vì vậy, theo các chuyên gia, có thể khẳng định rằng, lãi suất đang tăng nhưng vẫn chưa đáng lo ngại. Điều quan trọng là tiếp tục theo dõi sát diễn biến thị trường, sự điều hành linh hoạt của NHNN và nỗ lực của các ngân hàng trong cân đối nguồn vốn, để vừa bảo đảm an toàn hệ thống, vừa giữ ổn định mặt bằng lãi suất, đồng hành cùng doanh nghiệp và nền kinh tế trong giai đoạn tới.