Né thuế Mỹ, công ty Trung Quốc đổ xô tới Mexico hoạt động gần bờ

“Cửa sau” vào Mỹ

Tất cả những chiếc ghế bành ngả lưng và ghế sofa da sang trọng được sản xuất trên dây chuyền tại nhà máy của Man Wah Furniture ở Monterrey (một đô thị thuộc bang Nuevo Leon, Mexico) đều được gắn nhãn "Made in Mexico".

Những sản phẩm này sẽ được bán tại các siêu thị của Mỹ như Costco và Walmart. Nhưng thực chất, công ty này đến từ Trung Quốc, nhà máy sản xuất ở Mexico được xây dựng hoàn toàn bằng vốn từ Trung Quốc.

Man Wah là một trong số nhiều công ty Trung Quốc chuyển đến các khu công nghiệp ở phía bắc Mexico trong những năm gần đây để đưa hoạt động sản xuất đến gần hơn với thị trường Mỹ.

Ngoài việc tiết kiệm chi phí vận chuyển, sản phẩm cuối cùng của họ được coi là hoàn toàn của Mexico, có nghĩa là các công ty Trung Quốc có thể tránh được thuế quan và lệnh trừng phạt của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang tiếp diễn giữa hai nước.

Với tư cách là tổng giám đốc của công ty, ông Yu Ken Wei cho hay việc chuyển đến Mexico có ý nghĩa về mặt kinh tế và hậu cần.

“Chúng tôi hy vọng sẽ tăng gấp ba hoặc thậm chí gấp bốn sản lượng ở đây”, ông Yu chia sẻ.

Được biết, công ty này đã có mặt tại Monterrey vào năm 2022 nhưng đã tuyển dụng 450 lao động địa phương ở đây. Công ty dự kiến sẽ tăng lên hơn 1.200 nhân viên và vận hành một số dây chuyền mới tại nhà máy trong những năm tới.

“Người dân Mexico rất chăm chỉ và học hỏi nhanh. Chúng tôi có những người điều hành giỏi và năng suất của họ cao. Vì vậy, về mặt lao động, tôi nghĩ Mexico cũng có lợi thế về mặt chiến lược”, ông Yu nhấn mạnh.

Hưởng lợi từ “hoạt động gần bờ”

Mối "quan hệ tay ba" giữa Mỹ, Trung Quốc và Mexico nằm đằng sau từ thông dụng trong kinh doanh ở Mexico: “hoạt động gần bờ”

Chắc chắn, “hoạt động gần bờ” được coi là đang mang lại một cú hích quan trọng cho nền kinh tế Mexico. Tính đến tháng 6 năm ngoái, tổng xuất khẩu của Mexico đã tăng 5,8% so với một năm trước đó lên 52,9 tỷ USD.

Nhà máy sản xuất ghế sofa Man Wah nằm bên trong Hofusan, một khu công nghiệp Trung Quốc-Mexico. Nhu cầu về các lô đất ở đây rất cao, mọi diện tích còn trống đều đã được bán hết.

Trên thực tế, Hiệp hội Khu công nghiệp Mexico cho biết mọi địa điểm dự kiến xây dựng ở nước này trước năm 2027 đều đã được mua hết. Không có gì ngạc nhiên khi nhiều nhà kinh tế Mexico cho rằng sự quan tâm của Trung Quốc đối với nước này không phải là chuyện nhất thời.

Ông Juan Carlos Baker Pineda, cựu thứ trưởng ngoại thương của Mexico, cho biết: “Những lý do mang tính cơ cấu đang mang vốn đến Mexico vẫn tồn tại ở đây. Tôi thấy không có dấu hiệu nào cho thấy cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ sớm giảm bớt”.

Ông Baker Pineda là thành viên trong nhóm đàm phán của Mexico về Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).

Ông nói: “Mặc dù những sản phẩm cò nguồn gốc Trung Quốc được sản xuất tại Mexico có thể gây khó chịu cho chính sách của một số quốc gia, nhưng theo luật thương mại quốc tế, những sản phẩm đó xét về mọi mặt đều là của Mexico”.

Điều đó đã mang lại cho Mexico một chỗ đứng chiến lược rõ ràng giữa hai siêu cường: Mexico gần đây đã thay thế Trung Quốc trở thành đối tác thương mại chính của Mỹ, một sự thay đổi đáng kể và mang tính biểu tượng.

Các công ty Mỹ thời gian gần đây cũng tích cực thiết lập các cơ sở ở Mexico sau khi chuyển địa điểm sản xuất khỏi các nhà máy ở châu Á.

Có lẽ thông báo nổi bật nhất đến từ tỷ phú Mỹ Elon Musk vào năm ngoái, khi ông tiết lộ kế hoạch xây dựng một nhà máy Tesla Gigafactory mới ở ngoại ô Monterrey. Tuy nhiên, công ty ô tô điện vẫn chưa động thổ xây dựng nhà máy trị giá 10 tỷ USD này.

Nguy cơ "bị kẹt" giữa thương chiến

Dù được hưởng lợi từ làn sóng đầu tư của Trung Quốc, Mexico đang nhận được một số lời kêu gọi thận trọng trước việc nước này có thể bị lôi kéo vào cuộc đấu tranh địa chính trị rộng lớn hơn giữa Mỹ và Trung Quốc.

Theo ông Enrique Dussel Peters, điều phối viên Trung tâm Nghiên cứu Mexico-Trung Quốc (Cechimex) thuộc Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM), việc tiếp cận gần bờ được xác định rõ hơn bởi cái mà ông gọi là "bảo vệ an ninh", nói rằng Washington đã đặt mối lo ngại về an ninh quốc gia lên trên tất cả các yếu tố khác trong mối quan hệ với Trung Quốc. Ông lập luận rằng Mexico phải cảnh giác với việc bị kẹt ở giữa.

"Mexico đang treo một tấm biển lớn với Trung Quốc rằng: 'Chào mừng đến Mexico!'. Bạn không cần bằng tiến sĩ cũng biết rằng điều này sẽ không có kết thúc tốt đẹp cho quan hệ song phương giữa hai nước Mỹ và Mexico trong trung hạn", ông Dussel nhận định.

Những người khác thì lạc quan hơn. Cựu quan chức thương mại Mexico, Juan Carlos Baker Pineda, cho biết: “Trong suy nghĩ của tôi, câu hỏi không phải là liệu xu hướng này có tiếp tục hay không mà là chúng ta có thể tận dụng được bao nhiêu lợi thế của xu hướng này”.

Trở lại Monterrey, những người thợ may tài năng người Mexico tại Man Wah Furniture đang hoàn thiện những khâu cuối cùng cho một chiếc ghế sofa trước khi nó được vận chuyển về phía bắc.

Khi một gia đình người Mỹ mua nó tại cửa hàng Walmart gần họ, họ có thể không biết gì về địa chính trị phức tạp đằng sau việc sản xuất nó.

Theo nhiều nhà kinh tế, dù việc "hoạt động gần bờ" là cửa sau thông minh để vào Mỹ hay là một phần của cuộc chiến tốn kém giữa các siêu cường, thì đó hiện là lợi thế chính của Mexico trong thời điểm thương mại toàn cầu đầy thù địch này.