Lấy hợp tác xã làm nòng cốt, Tuyên Quang thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao

Trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Tuyên Quang, nông nghiệp vẫn giữ vai trò trụ cột. Tuy nhiên, để nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, tỉnh đã xác định khoa học công nghệ là "chìa khóa vàng". Thực tế cho thấy, những HTX mạnh dạn đầu tư vào công nghệ đều có sự bứt phá về cả chất lượng lẫn doanh thu.

Những "cánh chim đầu đàn" về công nghệ

Tại các địa phương, mô hình HTX kiểu mới đang ngày càng phát triển. Điểm chung của các HTX là sự thay đổi tư duy từ "sản xuất cái mình có" sang "sản xuất cái thị trường cần" bằng công nghệ hiện đại. Việc áp dụng các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hệ thống tưới tiết kiệm hay công nghệ nhà màng, nhà lưới không còn là khái niệm xa lạ.

Sự chuyển mình này không chỉ giúp giảm bớt sức lao động mà còn giúp nông dân chủ động trước những biến đổi khắc nghiệt của thời tiết. Khoa học công nghệ đã biến những vùng đất dốc, đất khó thành những "nhà máy xanh" cung ứng nông sản sạch cho cả nước.

Nói đến sự thành công của KHCN trong HTX tại Tuyên Quang, không thể không nhắc đến HTX Nông nghiệp Công nghệ cao Tiến Thành (Yên Sơn). Đây là ví dụ điển hình cho việc dám nghĩ, dám làm và dám đầu tư.

Tại HTX Tiến Thành, các thành viên đã tiên phong trong việc chăn nuôi bò thịt theo chuỗi giá trị. Thay vì chăn thả tự nhiên phụ thuộc vào nguồn cỏ, HTX đã ứng dụng công nghệ phối trộn thức ăn hiện đại giúp cân bằng dinh dưỡng tối ưu cho vật nuôi.

Không dừng lại ở đó, hệ thống xử lý chất thải bằng công nghệ ép tách phân và biogas không chỉ giải quyết bài toán môi trường mà còn tạo ra nguồn phân bón hữu cơ chất lượng cao, khép kín quy trình sản xuất tuần hoàn.

Một ví dụ tiêu biểu khác là HTX Nông nghiệp hữu cơ Hồng Phát. Những năm qua, HTX đẩy mạnh đầu tư máy móc, công nghệ chế biến sâu từ cây đậu đen xanh lòng thành trà túi lọc.

Nhờ sản xuất khoa học, chất lượng vượt trội, sản phẩm của HTX Hồng Phát đã được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh. Đáng chú ý, trong tổng doanh thu của HTX, có khoảng 20% là từ xuất khẩu, cho thấy thị trường tiêu thụ của HTX ngày càng mở rộng.

Đến nay, vùng nguyên liệu của HTX là 75 ha, liên kết với 120 hộ dân. Nhờ mô hình canh tác đậu đen theo quy trình kỹ thuật trên quy mô lớn, nhiều hộ đã có thu nhập ổn định, thậm chí hơn 100 triệu đồng/năm.

Có thể thấy, chính nhờ công nghệ, những sản phẩm OCOP của Tuyên Quang đã không còn "quẩn quanh" ở chợ quê mà đã có mặt tại hệ thống siêu thị lớn như WinMart, GO! và thậm chí xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính như châu Âu, Nhật Bản.

"Bà đỡ" mát tay cho những ý tưởng đổi mới

Thành công của các HTX không thể thiếu vai trò đồng hành, dẫn dắt của Liên minh HTX tỉnh Tuyên Quang và Liên minh HTX Việt Nam. Xác định mình là cầu nối giữa Nhà nước và các đơn vị kinh tế tập thể, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực, tập trung vào ba trụ cột: vốn, đào tạo và thị trường.

Trong những năm qua, Liên minh HTX tỉnh đã chủ động phối hợp với các sở, ngành cũng như các trường, viện của Liên minh HTX Việt Nam và tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các chính sách hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2021-2025. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là hỗ trợ về máy móc, thiết bị và chuyển giao quy trình kỹ thuật mới.

Nhận thấy xu hướng tiêu dùng thay đổi sau đại dịch, Liên minh HTX tỉnh Tuyên Quang đã kết hợp với Liên minh HTX Việt Nam tổ chức các lớp tập huấn về bán hàng trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, PostMart... cho các giám đốc, thành viên HTX.

Khoa học công nghệ đã được đẩy mạnh ở nhiều địa phương.

Cùng với đó, thông qua Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, hàng chục tỷ đồng đã được giải ngân với lãi suất ưu đãi để các đơn vị mua sắm máy đóng gói hút chân không, máy sấy lạnh công nghệ cao hay lắp đặt hệ thống tưới thông minh. Sự hỗ trợ này giống như "luồng gió mát" giúp các HTX vượt qua rào cản về vốn – vốn là khó khăn lớn nhất khi muốn tiếp cận công nghệ.

Không chỉ dừng lại ở trang thiết bị, Liên minh HTX tỉnh còn chú trọng đến nâng cao tư duy quản lý. Các chương trình tham quan học tập mô hình HTX công nghệ cao tại các tỉnh bạn như Lâm Đồng, Vĩnh Phúc đã giúp các thành viên HTX tại Tuyên Quang thay đổi hoàn toàn quan điểm rằng làm nông không còn là bán mặt cho đất bán lưng cho trời, mà là làm kinh tế bằng trí tuệ.

Hệ sinh thái kinh tế tập thể thông minh

Có thể khẳng định việc ứng dụng KHCN đã tạo ra một diện mạo mới cho kinh tế tập thể Tuyên Quang. Tuy nhiên, con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Việc chuyển đổi số là một quá trình thay đổi sâu rộng về cách thức quản lý và vận hành.

Để duy trì đà phát triển này, Tuyên Quang cần một chiến lược dài hơi hơn trong việc thu hút nhân lực trẻ, có trình độ công nghệ về làm việc tại các HTX. Đồng thời, cần tăng cường kết nối giữa HTX với các nhà khoa học, các doanh nghiệp công nghệ để giải quyết các bài toán cụ thể của từng địa phương.

Chẳng hạn như HTX Phúc Ninh đang hoạt động hiệu quả với các tour trải nghiệm canh tác hữu cơ, livestream bán nông sản, homestay bản địa. Mỗi năm, HTX đón hàng nghìn lượt khách, tạo thu nhập ổn định cho hơn 40 hộ dân. Tuy nhiên, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ vào phát triển nông nghiệp và du lịch nông thôn của HTX cần sự trợ lực lớn của ngành chức năng để hướng tới sự chuyên nghiệp, hiệu quả.

Trong khi, tỉnh Tuyên Quang đặt mục tiêu hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn, gắn với mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc toàn diện. Các HTX sẽ đóng vai trò là "hạt nhân" trong chuỗi liên kết này. Do đó, việc hỗ trợ HTX ứng dụng Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo sâu bệnh hay sử dụng Drone (thiết bị bay không người lái) để phun thuốc bảo vệ thực vật cần nhanh chóng đưa vào thực tiễn.

Tùng Lâm