Kỷ nguyên không dùng tiền mặt đã mở ra ở Việt Nam

Thông tin trên được đưa ra tại hội thảo “Chuyển đổi số để hướng tới xã hội không dùng tiền mặt” do Báo Tuổi Trẻ phối hợp Vụ Thanh toán (NHNN), Công ty CP Thanh toán quốc gia Việt Nam (Napas) tổ chức dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Hội thảo được tổ chức ngày 17/6 và nằm trong khuôn khổ chương trình “Ngày Không Tiền Mặt 2022”.

Hội thảo có sự tham dự của: Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng; ông Nguyễn Huy Dũng, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông; ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc NHNN; Trung tướng Tô Văn Huệ, Cục trưởng Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội; ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế; bà Nguyễn Thị Huệ, Phó Tổng Giám đốc Kho bạc Nhà nước; ông Phan Văn Anh, Phó Chủ tịch Tổng liên đoàn lao động Việt Nam... cùng lãnh đạo Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas), Sacombank, MBBank, Vietcombank, VPBank, HDBank…

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng phát biểu khai mạc hội thảo

Thanh toán không tiền mặt và những bước chân thần tốc

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, từ những nỗ lực của toàn ngành, hoạt động chuyển đổi số ngân hàng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt là hoạt động thanh toán, mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp.

Kết quả đó được minh chứng bởi những thông tin, số liệu cụ thể như: tốc độ tăng trưởng về giao dịch thanh toán di động bình quân hàng năm đạt hơn 90%; nhiều dịch vụ ngân hàng đã có thể được sử dụng hoàn toàn trên kênh số như: mở tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng, chuyển tiền, gửi tiết kiệm...;

Nhiều ngân hàng Việt Nam có trên 90% giao dịch trên kênh số; gần 70% người trưởng thành có tài khoản thanh toán; khoảng 1,1 triệu tài khoản Mobile-Money đã được mở, khoảng 60% trong đó được mở tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa...

Hệ thống thanh toán hoạt động thông suốt, an toàn đáp ứng được hầu hết các nhu cầu thanh toán trong nền kinh tế; các phương thức, dịch vụ thanh toán mới hiện đại trên thế giới (như: thanh toán qua mã phản hồi nhanh QR, thanh toán tiếp xúc gần NFC, mở tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng bằng phương thức điện tử... đã được triển khai thực hiện tại Việt Nam) với chi phí hợp lý...

Có thể nói, thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) ở Việt Nam đã có những "bước chân" thần tốc mà bình thường phải mất vài năm mới đạt được. Đến tháng 4/2022, giao dịch TTKDTM tăng 69,7% về số lượng, 27,5% về giá trị; giao dịch qua Internet cũng tăng tương ứng 48,39% và 32,76%; qua điện thoại di động tăng tương ứng 97,65% và 86,68%; qua mã QR tăng tương ứng 56,52% và 111,62% so với cùng kỳ năm 2021; tổng số ví điện tử đã kích hoạt tăng 10,37% so với cuối năm 2021...

Ngoài ra, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán (TKTT) đạt gần 66% với tốc độ tăng trưởng bình quân 11,44% từ năm 2015-2021; đã có khoảng 3,4 triệu tài khoản và 1,3 triệu thẻ ngân hàng được mở mới trực tuyến, từ xa qua phương thức điện tử (eKYC). Trong số 1,1 triệu khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ Mobile Money, có gần 660.000 là khách hàng ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo (chiếm hơn 60% tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ).

Thông tin được đưa ra tại hội thảo cho biết, có 3 trụ cột chủ yếu quyết định sự phát triển mạnh mẽ của TTKDTM, đó là:

Thứ nhất, hành lang pháp lý liên tục được hoàn thiện tạo sự đồng bộ và điều kiện thuận lợi hơn khuyến khích phát triển TTKDTM và chuyển đổi số ngành Ngân hàng, đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán.

Thứ hai, hạ tầng được ngành ngân hàng chú trọng và ngày càng được đầu tư, hạ tầng công nghệ được đẩy mạnh với các công nghệ tiên tiến.

Thứ ba, truyền thông giáo dục tài chính được đẩy mạnh. NHNN đã triển khai nhiều chương trình giáo dục tài chính có sức lan tỏa trong xã hội nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng sử dụng dịch vụ tài chính ngân hàng và nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng đối với công chúng, qua đó góp phần thúc đẩy TTKDTM, tài chính toàn diện.

Nhiều kỳ vọng được đặt ra, với việc tiếp tục đẩy mạnh 3 trụ cột này sẽ tiếp tục có những bước chân thần tốc mới mang tới nhiều tiện ích vượt trội cho khách hàng và hướng tới các mục tiêu của chuyển đổi số quốc gia khởi đầu từ những thay đổi trong lĩnh vực thanh toán.

Chuyển đổi số để hướng tới xã hội không tiền mặt

Có thể nói, ở Việt Nam, kỷ nguyên TTKDTT đã mở ra khi mà nhiều người dân đã ưa dùng phương thức thanh toán này. Hành vi, kỳ vọng người tiêu dùng thay đổi mạnh mẽ trong kỷ nguyên số, số hóa dịch vụ sâu rộng, thanh toán số trở thành xu hướng tất yếu trong nền kinh tế và ưu tiên của người dùng.

Các diễn giả tham dự tọa đàm

“Xã hội không tiền mặt mang lại nhiều giá trị thiết thực. Với cá nhân, các giao dịch sẽ được an toàn, dù bảo mật là thách thức lớn nhưng sẽ được phát triển và được quan tâm trong khi việc trải nghiệm mang lại sự lý thú, không bị gián đoán, liên kết với hàng nghìn nhà cung cấp, như với MB đang bán 30.000 sản phẩm trên nền tảng. Với doanh nghiệp sẽ giảm chi phí, tăng thêm khách hàng. Với nhà nước sẽ giúp minh bạch trong thu thuế, thu nhập”, ông Lưu Trung Thái, Phó Chủ tịch HĐQT,Tổng Giám đốc MB chia sẻ.

Dẫu vậy, vẫn còn một tỷ lệ người dân chưa quen và chưa yên tâm với các giao dịch tài chính trên nền tảng công nghệ. Theo quan sát của bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Quốc gia Visa Việt Nam - Lào, dù tăng trưởng chuyển đổi số vượt bậc nhưng vẫn có những quan ngại khi sử dụng phương thức không dùng tiền mặt về bảo mật, sử dụng thẻ không quản lý được chi tiêu… Do vậy, cần giúp cho người tiêu dùng có nhận thức tốt hơn, có lòng tin, nhìn thấy giá trị lâu dài.

Theo kinh nghiệm của bà Winnie Wong, Chủ tịch Amcham Việt Nam, Giám đốc Quốc gia tại Việt Nam, Campuchia và Lào của Mastercard, điểm mấu chốt để phát triển thanh toán không tiền mặt là phải làm sao duy trì niềm tin của người tiêu dùng vào thanh toán điện tử.

Trước câu hỏi việc giảm tiền mặt trong lưu thông và rào cản trong triển khai kinh doanh khi thanh toán không dùng tiền mặt, ông Nguyễn Văn Hảo, Phó Tổng Giám đốc HDBank cho rằng, việc thúc đẩy không dùng tiền mặt cần gắn với chuyển đổi số. Thực tế tại HD Bank, ứng dụng được áp dụng trong nhóm khách hàng cá nhân, doanh nghiệp, dịch vụ công. Tuy vậy, với vùng nông thôn, việc thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt khó khăn. Cũng theo ông Hảo, chi phí là vấn đề đặt ra nên có thể kết hợp xã hội hóa, doanh nghiệp và người dùng cùng chia sẻ thì sẽ giúp chuyển đổi số hiệu quả hơn.

Nhận định khuôn khổ pháp lý đã khá đầy đủ, tuy nhiên, ông Hảo cũng mong NHNN sớm ban hành sớm các khuôn khổ pháp lý chi tiết hơn làm cơ sở cho các ngân hàng, công cụ thanh toán như ví điện tử... hợp tác kết nối với nhau và khi có tranh chấp có thể nhanh chóng giải quyết. "Hy vọng sang năm với ngày hội này chỉ có một điện thoại và dùng thẻ ảo, không cần thẻ vật lý nữa", ông Hảo bày tỏ.

Còn theo ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Tổng Giám đốc Sacombank, với ngành Ngân hàng, những giao dịch thanh toán qua thiết bị di động tăng cao, góp phần thúc đẩy giao dịch qua online ở nhiều ngân hàng lên tới 90%. Ngay cả vùng nông thôn có yếu tố công nhân, công nghiệp cũng có tới 98%, còn cao hơn đô thị. “Việc thanh toán hiện nay là phổ biến và thích ứng thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ cập”, ông Tâm chia sẻ và cho biết thêm: "ở Sacombank, qua đại dịch tốc độ thanh toán qua thương mại điện tử tăng rất cao".

Đồng thời, ông Tâm cũng bày tỏ mong muốn mở rộng với các dịch vụ thanh toán công thông qua kết nối API. Bên cạnh đó, ông đề nghị nên đổi mới, thay đổi từ thí điểm chuyển sang đặt ra các tiêu chuẩn là nếu cơ sở nào có thể đáp ứng có thể thực hiện tốt….

Chia sẻ một số quan điểm lớn trong chuyển đổi số của ngành Ngân hàng, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Phụ trách Vụ Thanh toán – NHNN cho biết, NHNN luôn coi cải cách, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý là nhân tố quan trọng trong chuyển đổi số của ngành nhằm gia tăng trải nghiệm cho người dùng, đảm bảo an ninh an toàn lợi ích cho người dân.

Mục tiêu cụ thể từ nay đến năm 2030, NHNN đặt ra 50%-70% nghiệp vụ ngân hàng cho phép khách hàng thực hiện hoàn toàn trên kênh số; 50-80% người trưởng thành sử dụng dịch vụ có tài khoản ngân hàng…

Về hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để thúc đẩy, tạo điều kiện chuyển đổi số, ông Lê Anh Dũng cho biết, năm qua, NHNN đã ban hành 2 thông tư hướng dẫn mở tài khoản thanh toán, phát hành thẻ bằng phương thức điện tử cho phép người dân trong điều kiện giãn cách nhưng vẫn mở tài khoản ngân hàng, giao dịch thanh toán bình thường.

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng kết luận hội thảo

Kết luận hội thảo, ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc NHNN cho rằng, chuyển đổi số ngành Ngân hàng có tác động tích cực tới tất cả các ngành kinh tế, trong mọi lĩnh vực đời sống. Nhưng để làm chuyển đổi số cần sự hỗ trợ của tất cả các ngành và các lĩnh vực như an ninh bảo mật, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư…

"Những con số về chuyển đổi số ngành Ngân hàng được nêu mà cách đây vài ba năm tôi không bao giờ nghĩ đến, đó là tỉ lệ người trưởng thành mở tài khoản ngân hàng đạt 68%. Ước mơ duy nhất của tôi là đưa tất cả dịch vụ lên mobile và thực tế tăng trưởng trên mobile tới 90%, nhiều ngân hàng đạt giao dịch trên kênh số đạt 90%, giúp tiết giảm chi phí", Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng chia sẻ.

Phó Thống đốc cho biết, qua hội thảo đã có rất nhiều kiến thức mới về thanh toán thẻ, thanh toán hiện đại… giúp ngành Ngân hàng thành công trong chuyển đổi số.

Còn với những kiến nghị liên quan như làm sao để ngành phát triển được các dữ liệu, phát triển tốt hơn các dịch vụ ngoài dịch vụ thanh toán, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho hay các đơn vị trực thuộc nghiên cứu các ý kiến để thực hiện chuyển đổi số tốt hơn, cụ thể:

Đầu tiên, NHNN sẽ thực hiện là tập trung tháo gỡ về pháp lý, xử lý khoản vay nhỏ lẻ trên nền tảng công nghệ.

Hai là, với sự phát triển nhanh chóng của số lượng và giao dịch thì phải xây dựng các hạ tầng, bởi theo ông với mức tăng trưởng lên tới 80 - 90% cần có hạ tầng đáp ứng tốt.

Ba là, cần có sự kết hợp và tích hợp giữa hệ thống ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác trong nền kinh tế.

Chỉ có làm được như thế thì mới gọi là ngân hàng số, thanh toán số. Thêm nữa đối với vấn đề an ninh, an toàn, cần phải hết sức quan tâm, vì đi cùng dịch vụ số, thanh toán số là những nguy cơ xảy ra.

Phó Thống đốc khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan truyền thông, bởi người dân không thể tiếp cận được dịch vụ, phát triển dịch vụ nếu không có cơ quan truyền thông, đưa nhiều dịch vụ ngân hàng tới cuộc sống, phục vụ tốt hơn.