Chuyên gia WB: “Hệ thống đô thị là cốt lõi của tăng trưởng kinh tế...”

Hội thảo tham vấn đối với Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và WB tổ chức

Tại hội thảo tham vấn ý kiến các tổ chức quốc tế, đơn vị tư vấn quốc tế đối với Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) phối hợp với Ngân hàng thế giới (WB) tại Việt Nam tổ chức mới đây, TS. Trần Hồng Quang, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ KH&ĐT) cho biết, mục tiêu của Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 là kiến tạo một mô hình phân bổ không gian phát triển quốc gia hiệu quả, bền vững, hình thành được các vùng động lực, các trung tâm kinh tế, đô thị chiến lược, mạng lưới kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn, tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế cao, thúc đẩy thực hiện mục tiêu đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2050 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Cần dựa trên lợi thế cạnh tranh của từng vùng

Bình luận về dự thảo Quy hoạch tổng thể quốc gia của Việt Nam, TS. Danny Leipziger, WB cho biết, quy hoạch đã thể hiện sự quan tâm nhiều hơn đến môi trường, biến đổi khí hậu và hành lang kinh tế. Việc điều chỉnh quy hoạch giữa kỳ cũng được nhắc đến.

“Một số vùng kinh tế, với các dự án quy mô lớn cần được lựa chọn kỹ, đánh giá lại chất lượng đầu tư hiện tại trước khi tính tới dự án  đầu tư mới. Vấn đề lớn với các bản quy hoạch tới 2030 trở đi là yếu tố bất định ngày càng tăng lên, cả trong điều hành kinh tế và đầu tư: từ địa chính trị, chuỗi cung ứng, an ninh mạng, đại dịch,… hàm ý của yếu tố bất định tăng lên là lợi ích đầu tư, thâm dụng vốn cần phải được cân nhắc...”- Chuyên gia WB đưa ra lời khuyên.

Cũng theo TS. Danny Leipziger, cần hạn chế tạo ra các tài sản lãng phí, không sử dụng. Để làm được điều này, phải coi bản quy hoạch là tài liệu sống, liên tục cập nhật, bám thực tế. Cùng với đó, phải theo dõi, đánh giá một cách chủ động. Việc học hỏi kinh nghiệm các quốc gia cũng cần được đánh giá, điều chỉnh hàng năm.

“Cách tiếp cận cơ bản theo hành lang hay tái cơ cấu lại các vùng động lực kinh tế, để phù hợp với kỳ vọng cho Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh để thu hút đầu tư phải có ngành nghề mới, gắn với tập trung dân cư bằng việc phát triển các đô thị thông minh, có được các đại đô thị. Vùng động lực miền Nam, mong muốn cung cấp dịch vụ tài chính thì có thể được. Chúng ta cần phải trao đổi khả năng đánh đổi du lịch sinh thái và các ngành, lĩnh vực khác. Khi ta đề cập đến phát triển biển thì phải có đánh đổi, cân nhắc các yếu tố về môi trường,” - TS. Danny Leipziger lưu ý.

TS. Danny Leipziger cho rằng, về công bằng và hiệu quả, chúng ta cố gắng kết nối quy hoạch đô thị và sử dụng đất, giữa đô thị trung tâm và đô thị nông thôn. Một số nơi dân số sẽ tập trung và cần đầu tư thêm. Cần kết nối các thành phố nhỏ với các đại đô thị lớn, là định hướng đúng đắn, việc tạo ra các khu kinh tế mới sẽ rất tốn kém. Do vậy, khi triển khai Việt Nam cần dựa trên lợi thế cạnh tranh của từng vùng, có ưu thế gì, có kết nối, tài nguyên,… Cơ bản, nên tận dụng các lợi thế sẵn có về tài nguyên, con người,…Bên cạnh đó, Quy hoạch cũng nhìn vào rủi ro và đề phòng nó. Mục tiêu tăng trưởng GDP rất lạc quan, có nhưng cũng phải tính đến các yếu tố khác liên quan đến sử dụng vốn, năng suất sử dụng vốn,…

Đóng góp tới 85% vào GDP năm 2030

Góp ý về định hướng phát triển hệ thống đô thị Quốc gia trong dự thảo quy hoạch tổng thể Quốc gia của Việt Nam, TS. Phó Đức Tùng (WB) cho rằng, việc phát triển hệ thống đô thị quốc gia cần đảm bảo các yếu tố bền vững và an ninh quốc phòng.

“Quy mô của hệ thống đô thị tất yếu sẽ tăng, tỷ lệ đô thị hoá dự kiến đạt 50% vào năm 2030 và 70% vào năm 2050, dự kiến đóng góp tới 85% vào GDP năm 2030, tỷ lệ đất xây dựng đô thị đạt 2,3% diện tích tự nhiên...”- Chuyên gia này đề xuất.

Cũng theo TS. Phó Đức Tùng, hệ thống đô thị cần phải phát triển thành mạng lưới, có mối liên kết hệ thống, chứ không chỉ là một tập hợp các điểm đô thị rời rạc.

“Quy hoạch và hạ tầng cần đi trước một bước, làm định hướng cho phát triển đô thị. Quy hoạch hệ thống đô thị quốc gia cần có định hướng về những xu thế phát triển và dịch chuyển không gian lớn cấp quốc gia của hệ thống đô thị, để có những giải pháp định hướng, chứ không chỉ là những phát triển tự phát. Hệ thống hạ tầng mang tính định hướng quốc gia gồm những hạ tầng chiến lược nhằm hướng tới thực hiện hoá định hướng quy hoạch và tăng cường hiệu quả của hệ thống đô thị cần phải được thực hiện trước, để dẫn dắt phát triển đô thị chứ không phải chỉ là đi sau để phục vụ cho những đô thị hiện hữu...”-Chuyên gia này đề xuất đồng thời nhấn mạnh:  “Về kinh tế, hệ thống đô thị là cốt lõi của tăng trưởng kinh tế. Vì thế, cấu trúc của hệ thống đô thị cần gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế, nhất là cần phải tạo ra những sự tập trung theo hành lang, vùng trọng điểm, để có thể trở thành đầu tàu về tăng trưởng kinh tế,”

Ưu tiên các mục tiêu phát triển...

Bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam cho rằng, thật khó để đưa mọi thứ vào quy hoạch này, vấn đề là cần dành không gian đáp ứng các thích ứng mới mà chúng ta chưa lường tới được.

“Cần thay đổi cách tiếp cận theo tổng thể quy hoạch quốc gia – vùng, thay vì theo từng địa phương như trước đây. Tôi nghĩ, một số điểm quan trọng cần hoàn thiện: Quy hoạch cần cân đối và ưu tiên các mục tiêu phát triển, chúng ta có nhiều nhiệm vụ, mục tiêu và chúng ta cần có những ưu tiên để có thể xác định được mục tiêu muốn đạt được trong 10 năm tới. Các lĩnh vực ưu tiên sẽ cần được quan tâm nhiều hơn. Quy hoạch cần thể hiện tầm nhìn phát triển, trên phương pháp luận rõ ràng, cơ sở phân tích chắc chắn. Cần cân đối giữa các mục tiêu khác nhau, giữa hiệu quả và công bằng trong nhiều nội dung...”- bà Carolyn Turk nói.

 Xử lý các bất cập trong khi triển khai, quy hoạch cần vạch rõ cách thức hoàn thành mục tiêu phát triển về không gian, không phải là quy hoạch tốt đến đâu mà là triển khai tốt đến đâu trong thực tế, cân nhắc trong sự hạn chế về nguồn lực tài chính, với những mong muốn to lớn để phát triển theo các không gian, phải ưu tiên nguồn vốn cho các dự án đầu tư lựa chọn bỏ vốn vào. Kế hoạch đầu tư công trung hạn cần được ưu tiên theo trình tự, kết quả để đảm bảo quy hoạch theo thực chất, đảm bảo quy hoạch sát thực tế.

  Đồng thời, phải cân nhắc quy phạm pháp luật, thể chế để hỗ trợ quy hoạch, nhất là với các vùng động lực, hành lang kinh tế. Cần đảm bảo từng quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư theo chiều dọc, ngang, theo cấp vùng một cách phù hợp, có sự linh hoạt giữa sự phối hợp trung ương - địa phương.

“Trong quá trình triển khai quy hoạch phải cải thiện quy trình đầu tư công, từ lựa chọn đến giải ngân. Nhưng năm qua, quá trình triển khai đầu tư công đã bị chững lại ít nhiều. Quy hoạch sẽ không ý nghĩa nếu đầu tư công không được cải thiện, đẩy nhanh. Chúng ta cần suy nghĩ, cân nhắc về các cản trở, ách tắc để triển khai nhanh các quy hoạch không gian này. Đơn cử như câu chuyện giải phóng mặt bằng. Nếu quy hoạch xây dựng tốt mà có rào cản trong đầu tư công thì cũng ảnh hưởng đến lộ trình này. WB sẽ tiếp tục hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong thời gian tới...”- - Bà Carolyn Turk cam kêt.