Ai thua thiệt trong thoả thuận thương mại Mỹ-EU?

Các công ty này, chiếm 99% lĩnh vực phi tài chính của EU và khoảng 2/3 việc làm trên toàn khối, phần lớn không có mặt trên bàn đàm phán. Và giờ đây, họ đang chuẩn bị gánh chịu một phần chi phí không cân xứng từ thỏa thuận mới.

Thuế suất cố định - cái giá đắt đỏ

Thỏa thuận áp dụng mức thuế cố định 15% đối với hầu hết hàng hóa EU nhập khẩu vào Mỹ, trừ một số ít ngoại lệ. Theo Reuters, các lĩnh vực nổi bật như hàng không vũ trụ, đất hiếm và sản xuất quốc phòng đã được miễn trừ hoặc miễn thuế. Trong khi đó, hầu hết mặt hàng xuất khẩu hàng ngày - từ thực phẩm đặc sản đến hàng tiêu dùng - giờ phải đối mặt với tình trạng chi phí tăng đột biến.

Theo AP News, cả doanh nghiệp châu Âu và Mỹ đều đang chuẩn bị cho việc tăng giá. Đối với những tập đoàn lớn, chi phí đó có thể được họ gánh chịu hoặc chuyển sang cho các bên khác. Nhưng các doanh nghiệp nhỏ với quyền định giá hạn chế và biên lợi nhuận mỏng manh lại dễ bị tổn thương hơn nhiều.

Góc nhìn từ thực tế: Xà phòng, phô mai và những đơn hàng bị mất đi

Ví dụ, một nhà xuất khẩu mỹ phẩm nhỏ ở Provence, hay một nhà sản xuất phô mai ở Normandy - đây là những loại hình doanh nghiệp dựa vào khối lượng khiêm tốn, lòng trung thành của khách hàng và vị thế thị trường ngách. Mức thuế 15% đối với hàng hóa trước giờ vốn được miễn không chỉ là một thách thức mà còn có thể là một đòn chí mạng.

Trong một cuộc phỏng vấn với France 24, Sophie Leclerc, chủ sở hữu một công ty chăm sóc da cỡ trung, nói rằng thỏa thuận này khiến bà có rất ít lựa chọn. "Chúng tôi có thể tăng giá và có nguy cơ mất các nhà phân phối tại Mỹ, hoặc rút khỏi Mỹ hoàn toàn. Cách nào đi nữa thì chúng tôi cũng thua".

Sự phức tạp của quy định làm tăng thêm gánh nặng

Thỏa thuận mới cũng đưa ra những yêu cầu tuân thủ mở rộng. Các quy định về quy tắc xuất xứ, quy định dán nhãn chặt chẽ hơn và tiêu chuẩn chứng từ kép dự kiến sẽ làm tăng đáng kể chi phí hành chính. Những gánh nặng này càng trầm trọng hơn đối với doanh nghiệp nhỏ không có bộ phận pháp lý hoặc hậu cần nội bộ.

Một nghiên cứu chính sách gần đây của Nghị viện châu Âu đã cảnh báo rằng các rào cản phi thuế quan – chứ không phải bản thân thuế quan – là rào cản lớn nhất đối với việc mở rộng ra quốc tế của doanh nghiệp vừa và nhỏ. Những người chỉ trích cho rằng thỏa thuận hiện tại không giúp đơn giản hóa môi trường đó.

Tính bất đối xứng trong khả năng thích ứng

Các công ty lớn với chuỗi cung ứng đa dạng có thể điều chỉnh sản xuất hoặc phân phối để giảm thiểu rủi ro về thuế quan. Ví dụ, một nhà sản xuất xe hơi đa quốc gia có thể chuyển dây chuyền lắp ráp sang Mỹ hoặc vận chuyển linh kiện qua những khu vực pháp lý miễn thuế. Tuy nhiên, doanh nghiệp nhỏ không có được sự linh hoạt này. Nhiều doanh nghiệp hoạt động tại một cơ sở duy nhất và xuất khẩu trực tiếp sang khách hàng ở nước ngoài.

Theo Euractiv, một số nhà sản xuất nhỏ đã cắt giảm các chuyến hàng sang Mỹ và xem xét lại việc đầu tư vào những quan hệ đối tác xuyên Đại Tây Dương.

Điều gì có thể đã được thực hiện khác đi?

Các nhà kinh tế và những người ủng hộ doanh nghiệp vừa và nhỏ cho rằng EU đã bỏ lỡ cơ hội đạt được những biện pháp hỗ trợ có mục tiêu hơn. Các đề xuất đã được thảo luận nhưng cuối cùng bị loại khỏi thỏa thuận cuối cùng bao gồm thuế quan theo giai đoạn cho nhà xuất khẩu quy mô nhỏ, thủ tục hải quan đơn giản hóa cho các lô hàng khối lượng thấp và tài trợ hỗ trợ chuyển tiếp cho những lĩnh vực dễ bị tổn thương.

Politico Europe đưa tin rằng tính cấp bách của việc đạt được một thỏa thuận chính trị ở cấp độ vĩ mô có thể đã gạt các cuộc đàm phán chi tiết hơn sang một bên. "Chính trị ngoại giao đã làm lu mờ tính thực tiễn của thương mại trong thế giới thực", một quan chức EU giấu tên cho biết.

Những con số biết nói

Theo Eurostat, các doanh nghiệp vừa và nhỏ:

- Đại diện cho 99% doanh nghiệp EU

- Sử dụng hơn 100 triệu lao động

- Chiếm khoảng 40% kim ngạch xuất khẩu của EU sang Mỹ

Trước khi có thỏa thuận, mức thuế trung bình đối với hàng tiêu dùng EU nhập khẩu vào Mỹ là từ 1.3% đến 2.1%. Con số đó hiện đã tăng lên mức cố định 15% đối với hầu hết danh mục.

Thỏa thuận thương mại EU-Mỹ được thiết kế để mang lại sự ổn định và khả năng dự đoán cho thương mại xuyên Đại Tây Dương sau nhiều năm bị đe dọa về thuế quan và những biện pháp trả đũa. Tuy nhiên, đối với các nhà xuất khẩu nhỏ của châu Âu, thỏa thuận này không mang lại lợi ích nào.

Thỏa thuận có thể mang lại những thắng lợi chính trị và sự an tâm cho thị trường chứng khoán, nhưng lại gây thiệt hại cho hàng nghìn doanh nghiệp không có chỗ trên bàn đàm phán - và giờ đây phải đối mặt với một cuộc chiến khó khăn hơn để tồn tại.

- 13:25 29/07/2025