Đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu

Chia sẻ tại buổi Họp báo Triển khai nhiệm vụ ngành Ngân hàng năm 2023, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, nhờ tích cực triển khai các giải pháp đẩy mạnh xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh nên tỷ lệ nợ xấu nội bảng vẫn ở mức an toàn. Tính đến nay, nợ xấu nội bảng dưới 2% (1,92%). Dù cơ bản kiểm soát được nợ xấu, nhưng Phó Thống đốc Đào Minh Tú vẫn lưu ý về nguy cơ nợ xấu tăng trong năm 2023. Những lo ngại trên của cơ quan điều hành là hoàn toàn có cơ sở.

Thực tế, chất lượng nợ vay tại các ngân hàng khi dịch COVID-19 hoành hành đã được hỗ trợ rất nhiều nhờ quy định của NHNN cho phép các TCTD cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Điều này cũng giúp cho các khoản nợ vốn dĩ dưới chuẩn được tiếp tục cơ cấu để có thể tiếp tục vay. Chính vì vậy, nguy cơ nợ xấu tăng cao khi các ngân hàng chuyển dần các khoản nợ được tái cơ cấu về đúng nhóm nợ sau khi Thông tư 14/2021/TT-NHNN hết hiệu lực vào ngày 30/6/2022.

Nhiều ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng rủi ro

Trong khi những tác động bất lợi như những khó khăn của doanh nghiệp, sự sụt giảm của thị trường bất động sản thời gian qua chưa được phản ánh hết trong kết quả kinh doanh của các ngân hàng. Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, những khó khăn của thị trường thế giới đã tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh khi lượng đơn hàng sụt giảm mạnh. Trong khi việc phát hành TPDN bị siết chặt, khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong huy động vốn, nhất là vốn trung, dài hạn. Tất cả những điều đó có thể tác động xấu lên chất lượng tài sản của các ngân hàng.

Thực trạng này đã phản ánh dần qua Báo cáo tài chính quý III/2022 của các ngân hàng. Thống kê số liệu Báo cáo tài chính quý III/2022 của 27 ngân hàng cho thấy, tính đến ngày 30/9/2022, tổng nợ xấu nội bảng của 27 ngân hàng ở mức gần 129,8 nghìn tỷ đồng, tăng 28,4% so với đầu năm.

Theo nhận định của SSI, các ngân hàng sẽ phải đối mặt với bài toán chất lượng tài sản trong thời gian tới, trong đó áp lực nợ xấu tăng và tăng trích lập dự phòng sẽ tương đối lớn. Thời gian qua, rất nhiều công ty bất động sản gặp khó khăn trong việc huy động vốn và tái cơ cấu nợ cho hoạt động kinh doanh của mình. Điều này có thể làm gia tăng rủi ro liên quan đến khả năng trả nợ của những công ty này. Một số công ty đã đề nghị ngân hàng cho tạm hoãn thanh toán gốc và lãi vay.

Không phủ nhận thách thức nợ xấu gia tăng, nhưng một chuyên gia ngân hàng cho rằng, tình hình không quá nghiêm trọng đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam nhờ vào bộ đệm dự phòng dày dặn. Hiện tại nhiều ngân hàng có tỷ lệ bao phủ nợ xấu trên 100%. Vietcombank hiện là ngân hàng có tỷ lệ bao phủ nợ xấu cao nhất hệ thống, trên 400%. Ngoài ra một số ngân hàng khác như BIDV, Techcombank, ACB, MB... cũng đều có tỷ lệ bao phủ nợ xấu trên 100%. Tại VietinBank, lãnh đạo ngân hàng này cho biết, tổng dư nợ xấu nội bảng đã tăng từ 1,3% lên 1,4% trong 9 tháng đầu năm 2022. VietinBank đã tăng mạnh trích lập dự phòng rủi ro tín dụng lên hơn 39.000 tỷ đồng (tăng 52%), đưa tỷ lệ bao phủ nợ xấu đạt trên 220%.

Tuy nhiên, trong bức tranh này có sự phân hóa mạnh giữa các nhà băng, tốc độ tăng trưởng trích lập dự phòng chưa tương xứng với tốc độ tăng trưởng nợ xấu. Thống kê cho thấy, đến hết quý III/2022 có tới 10/27 thành viên đang sở hữu tỷ lệ dự phòng tổn thất cho vay thấp hơn 60%. Bên cạnh đó, cũng còn một số ngân hàng chưa trích lập đầy đủ nợ cơ cấu mà chọn trích lập rải ra theo cơ chế cho phép.

Mặc dù chi phí đầu vào của ngân hàng đã hạ nhiệt sau cam kết đồng thuận áp dụng mức lãi suất huy động tối đa là 9,5%/năm, nhưng so với năm trước vẫn ở mức cao. Trong khi ngân hàng vẫn phải duy trì mức lãi suất cho vay phù hợp để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập của các ngân hàng. Do đó, lãnh đạo một ngân hàng cho biết, ngân hàng phải tăng cường triển khai các giải pháp xử lý nợ xấu, sớm thu hồi vốn để có thêm nguồn vốn cho vay nền kinh tế trong năm 2023. Theo chia sẻ của vị này, hiện tại ngân hàng đã vận dụng mọi giải pháp để xử lý và thu hồi nợ tồn đọng; tăng cường trích lập dự phòng rủi ro với những khoản nợ có khả năng chuyển xấu và phân loại khách hàng đúng tình trạng khoản nợ theo quy định của Thông tư 14/2021/TT-NHNN. Ngoài ra, ngân hàng đã thực hiện thoái lãi, ngừng dự thu và trích lập dự phòng đối với các khoản nợ quá hạn, nợ xấu theo quy định của NHNN...

Hiện việc thu hồi xử lý nợ xấu qua thanh lý tài sản bảo đảm đang rất chậm do thanh khoản thị trường bất động sản sụt giảm, tài sản rao bán dù giảm giá mạnh mà vẫn không tìm được người mua. Mặc dù khó khăn nhưng lãnh đạo ngân hàng cho biết ngân hàng vẫn phải đẩy mạnh hoạt động này bởi đây vẫn là giải pháp chủ chốt giúp các ngân hàng sớm thu hồi được nợ. Mặt khác, nếu để tình trạng nợ xấu dồn ứ, ảnh hưởng đến khả năng cấp vốn ngân hàng đến nền kinh tế. Chính vì vậy, các ngân hàng kiên trì đấu giá các tài sản dù phải điều chỉnh giá rất nhiều lần, thậm chí phải “cắt lỗ” khoản nợ để sớm thu hồi vốn.

Để ngăn ngừa nguy cơ nợ xấu phát sinh, Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú nhấn mạnh, ngành Ngân hàng sẽ triển khai quyết liệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025”. Trong đó, đẩy mạnh xử lý nợ xấu; tăng cường công tác thanh tra và nâng cao hiệu quả công tác giám sát an toàn vĩ mô và vi mô; nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý đối với các TCTD... “NHNN chỉ đạo các TCTD tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng, hạn chế phát sinh nợ xấu mới; TCTD tự xử lý nợ xấu bằng các biện pháp đôn đốc khách hàng trả nợ; bán, phát mãi tài sản bảo đảm của khoản nợ; bán nợ theo cơ chế thị trường; sử dụng dự phòng rủi ro; nâng cao năng lực quản trị rủi ro và chất lượng công tác thẩm định tín dụng”, lãnh đạo NHNN cho biết thêm.