Công khai lãi suất để khơi thông dòng vốn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng

Các ngân hàng đang tìm cách đẩy mạnh cho vay do tín dụng 2 tháng đầu năm tăng trưởng âm. Tuy nhiên, doanh nghiệp và người dân chưa mạnh dạn vay vốn vì nhiều nguyên nhân, trong đó nhiều ý kiến cho rằng lãi suất cho vay giảm chưa tương xứng với lãi suất huy động.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng 2 tháng đầu năm nay giảm 1,12% so với cuối năm 2023, việc công khai lãi suất cho vay là một trong những giải pháp để doanh nghiệp, người dân yên tâm vay vốn, qua đó cải thiện tăng trưởng tín dụng trong những tháng tiếp theo.

Người vay mong muốn ngân hàng sớm công khai lãi suất

Là chủ doanh nghiệp sản xuất hàng điện tử xuất khẩu tại Hà Nội, chị Nguyễn Kim Chi luôn hy vọng lãi suất cho vay của các ngân hàng sẽ giảm để doanh nghiệp có cơ hội tiết giảm chi phí. Bởi, dù lãi suất đã giảm nhưng theo chị Chi, lãi suất huy động lao dốc mạnh, chỉ còn 1/2, thậm chí 1/3 so với cùng kỳ năm trước thì lãi suất cho vay giảm rất chậm, chưa tương xứng.

Doanh nghiệp và người dân mong chờ các ngân hàng công khai lãi suất cho vay.

Theo ghi nhận của VnBusiness, tại nhóm ngân hàng Big 4 (Vietcombank, Vietinbank, BIDV, Agribank) hiện lãi suất huy động kỳ hạn 1, 2 tháng chỉ còn từ 1,7% - 1,9%/năm, kỳ hạn 3 tháng về mức 2% - 2,2%/năm, kỳ hạn 6 tháng còn 3% - 3,2%/năm. Mức lãi suất huy động cao nhất tại các ngân hàng này chỉ còn 4,7%- 5%/năm áp dụng cho các kỳ hạn từ 12 tháng trở lên.

Tại một số ngân hàng cổ phần, do bí đầu ra, lãi suất huy động cũng giảm về ngang ngửa mức lãi suất tại các ngân hàng trong nhóm Big 4.

Huy động với mức lãi suất xuống thấp chưa từng có, nhưng nhiều ngân hàng vẫn đang cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh, vay tiêu dùng, mua nhà ở với mức lãi suất dao động từ 5,3-8,5%/năm, chủ yếu là khoản vay ngắn hạn và trung hạn. Trong khi đó, với các khoản vay dài hạn, các doanh nghiệp cho biết đang phải vay với lãi suất từ 10%/năm trở lên.

TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – ngân hàng cho rằng lãi suất cho vay bằng lãi suất huy động bình quân cộng biên độ dao động có kết cấu gồm chi phí hoạt động cộng với phần bù rủi ro của đối tượng người đi vay cộng thêm phần lợi nhuận mà ngân hàng kỳ vọng có được.

Theo tính toán của chuyên gia này, bình quân lãi suất huy động hiện nay khoảng 4 - 4,5%/năm, thì mức chênh lệch 2,7 - 3% (nghĩa là bình quân lãi suất cho vay khoảng 7 - 7,5%/năm) là hợp lý, không gây ra rủi ro.

Về việc các ngân hàng buộc phải niêm yết công khai lãi suất cho vay, chị Chi đánh giá đây là cơ hội giúp cho doanh nghiệp và người dân có cơ sở để so sánh lãi suất cho vay vốn giữa các ngân hàng, buộc các ngân hàng phải cạnh tranh để có khách hàng.

"Tôi ủng hộ việc công khai cụ thể lãi suất cho vay, không chỉ là lãi suất cơ sở mà nên công khai cả các khoản phí khi vay vốn cũng như phạt trả nợ trước hạn... để người vay có cơ sở so sánh và chọn lựa", chị Chi đề nghị.

Theo chị Chi, lãi suất dựa trên nhiều yếu tố và là thỏa thuận của doanh nghiệp với ngân hàng. Nếu lãi suất bình quân được công khai thì người đi vay sẽ có yếu tố tham chiếu và có lợi hơn khi đàm phán. Tuy nhiên, điều cốt lõi là doanh nghiệp phải chứng minh được năng lực và cho ngân hàng thấy uy tín của mình.

Trong công điện mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ rõ, hiện mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm nhưng chưa tương xứng với lãi suất huy động. Yêu cầu công khai lãi suất cho vay bình quân là một trong những giải pháp để người dân, doanh nghiệp lựa chọn ngân hàng vay.

Mỗi nơi công khai một kiểu

Để tháo gỡ điểm nghẽn cho tín dụng, dự kiến sẽ có một hội nghị do Thủ tướng chủ trì, với sự tham gia của chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc các ngân hàng thương mại được tổ chức trong tuần này.

Để người dân, doanh nghiệp thuận lợi trong việc tiếp cận tín dụng và lựa chọn ngân hàng vay vốn, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, người vay mong muốn ngân hàng sớm công khai lãi suất.

Theo ghi nhận của VnBusiness, hiện nay trên website một số ngân hàng đã công khai "lãi suất cho vay cơ sở". Tuy nhiên, mỗi ngân hàng công bố một cách khác nhau.

Tại Sacombank, lãi suất vay cơ sở với VND kỳ hạn 1-3 tháng là 4,2%/năm, kỳ hạn 4-6 tháng là 5,6%/năm, kỳ hạn 10-12 tháng là 7,7%/năm, còn trung dài hạn là 8,5%/năm.

Còn VIB thay vì niêm yết lãi suất cơ sở chung lại chia thành từng mục đích vay cũng như thời gian giải ngân. Cùng mục đích vay, nếu giải ngân năm 2024 mức lãi suất cơ sở sẽ thấp hơn so với giải ngân những năm trước.

Ví dụ vay mua bất động sản nếu giải ngân năm 2024 thì lãi suất cơ sở là 9%/năm, nhưng nếu giải ngân từ năm 2023 thì lãi suất là 10%/năm, giải ngân từ 2019-2022 có lãi suất 11%/năm, còn giải ngân trước năm 2019 có lãi suất 11,5%/năm.

Tương tự như vậy với cho vay mua ô tô, nếu giải ngân năm 2024 có lãi suất cơ sở là 10%/năm - cũng là mức thấp nhất, còn giải ngân trước năm 2019 có lãi suất 11,5%/năm. Với vay kinh doanh dưới 12 tháng nếu giải ngân năm 2024 có lãi suất cơ sở 8,5%/năm, còn giải ngân từ năm 2023 có lãi suất 8,8%/năm.

Theo ghi nhận, không phải ngân hàng nào cũng công bố lãi suất cơ sở hoặc nếu có công bố thì nội dung này không nằm ở trang chủ, mà khách hàng phải tìm kiếm ở những trang trong, nên không phải khách hàng nào cũng tiếp cận được.

Chia sẻ với VnBusiness, giám đốc khối khách hàng doanh nghiệp một ngân hàng cổ phần cho hay: Theo lý thuyết, các ngân hàng công bố lãi suất cho vay cũng như lãi suất huy động làm tăng tính minh bạch, giúp khách hàng lựa chọn. Nhưng trên thực tế, lãi suất cho vay ngân hàng phải dựa trên cơ sở rủi ro khách hàng, các nhóm khách hàng, tài sản đảm bảo của từng khách hàng và cân đối lợi ích tổng thể của khách hàng. Vì vậy, rất khó để khẳng định lãi suất cho vay cơ sở cho khách hàng chung là bao nhiêu.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định Ngân hàng Nhà nước không bắt buộc các tổ chức tín dụng công bố lãi suất cho vay chi tiết đối với các nhóm khách hàng, cách phân loại khách hàng... “Đây là lãi suất cho vay bình quân chứ không phải là cho vay theo từng đối tượng, từng doanh nghiệp, khách hàng", ông Tú cho biết.

Huyền Anh