Có doanh nghiệp đạt doanh thu 3.000 tỷ nhưng hiệu quả chỉ đạt 10 tỷ do chi phí lãi vay cao

Đây là kiến nghị của ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam tại Hội nghị toàn quốc giữa Thủ tướng Chính phủ với các doanh nghiệp có chủ đề "Chủ động thích ứng, phục hồi nhanh và phát triển bền vững" sáng 11/8.

Báo cáo trước Thủ tướng, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho biết các doanh nghiệp xây dựng từ chỗ lạc hậu yếu kém trong khu vực hiện đã nằm trong top đầu ASEAN. Chúng ta tự tổ chức thi công được những công trình cao 81 tầng, công trình cầu dây văng khẩu độ lớn hoặc các công trình ngầm với tốc độ thi công nhanh và kỹ thuật hoàn thiện, góp phần tích cực làm thay đổi bộ mặt đất nước và đóng góp xứng đáng vào sự phát triển kinh tế chung với tỉ lệ khoảng 12% GDP hằng năm.

Năm 2022, hầu hết các doanh nghiệp xây dựng đều đẩy nhanh tốc độ sản xuất kinh doanh. Có những doanh nghiệp tăng trưởng gần 300% so với cùng kỳ 2021. Tuy nhiên, ông Hiệp nhận định, các doanh nghiệp đang phải đối diện với nhiều khó khăn như: bão giá vật liệu xây dựng tăng cao đến 18-40% suốt từ 2021 đến nay, khó khăn về nguồn nhân lực do hậu quả của COVID-19 và công việc về xây dựng cũng trở nên hạn hẹp, khó khăn do những vướng mắc về thủ tục pháp lý.

“Phần lớn doanh nghiệp trong ngành xây dựng dự kiến chỉ đạt 80-90% kế hoạch đặt ra về doanh thu và sản lượng”, ông Hiệp cho hay.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, vấn đề lo ngại hiện nay là dòng tiền và hiệu quả kinh doanh sụt giảm mạnh vì chi phí lớn. Các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam phần lớn (khoảng 90%) là doanh nghiệp vừa và nhỏ quy mô vốn dao động dưới 100 tỷ đồng. Các doanh nghiệp lớn trong ngành cũng chỉ phổ biến quy mô vốn từ 500-1.000 tỷ. Chưa đến 10 doanh nghiệp có vốn trên 1.000 tỷ. Trong khi đó, nợ đọng không thanh toán được khá phổ biến ở tất cả các doanh nghiệp từ vài trăm đến vài nghìn tỷ.

Trong bối cảnh khó khăn, các doanh nghiệp phải vay vốn ngân hàng với lãi suất thông thường khoảng 9-10%/năm nên có những tập đoàn một quý năm 2022 đạt doanh thu đến 3.000 tỷ nhưng hiệu quả chỉ đạt xấp xỉ 10 tỷ. “Chính vì những khoản nợ đọng này nên các doanh nghiệp xây dựng, đặc biệt các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đứng trước nguy cơ phá sản nếu không thu hồi được nợ”, ông Hiệp cho hay.

Ngoài ra, đại diện các nhà thầu xây dựng cũng cho hay, trong quá trình triển khai các dự án, doanh nghiệp xây dựng đại đa số là các doanh nghiệp vừa và nhỏ quy mô vốn hạn hẹp, khi thực hiện các Hợp đồng xây dựng phần lớn chỉ được tạm ứng 10-15% giá trị hợp đồng nên khi triển khai thực hiện phải sử dụng vốn tín dụng ngân hàng để mua vật tư, huy động xe máy, nhân công. Thực chất công trường xây dựng cũng phải lo sản xuất, lo đời sống, công ăn việc làm cho người lao động không khác gì một nhà máy nhưng tín dụng cho các doanh nghiệp xây dựng lại hoàn toàn chưa được ưu tiên như cho sản xuất, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay nhiều ngân hàng bị siết room tín dụng nên doanh nghiệp xây dựng cũng bị hạn chế và mặt bằng lãi suất còn cao.

Để giải quyết khó khăn cho các doanh nghiệp thành viên, Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam đề xuất Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước có hướng dẫn bổ sung những ưu tiên hợp lý cho tín dụng xây dựng, đặc biệt là các dự án trọng điểm theo quan điểm hỗ trợ cho sản xuất.

Bên cạnh kiến nghị về tín dụng và lãi suất, Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cũng đề nghị cắt hết các nợ tồn xây dựng trong các năm trước để giải quyết dứt điểm cho các nhà thầu. Đồng thời, đề nghị Thủ tướng giao Bộ KH&ĐT và Bộ Xây dựng nghiên cứu chế tài yêu cầu chủ đầu tư phải có bảo lãnh thanh toán của ngân hàng cho 20% vốn thanh toán cuối dự án, khi dự án kết thúc để đảm bảo sự bình đẳng cho các nhà thầu với chủ đầu tư.

Vấn đề đơn giá – định mức, Hiệp hội đề xuất Thủ tướng giao Bộ Xây dựng cùng với các hiệp hội doanh nghiệp nghiên cứu bổ sung, thay đổi hệ thống định mức đơn giá theo lộ trình; Có chế tài với các địa phương trong việc công bố các chỉ số giá vật liệu không cập nhật với giá thị trường.

Vấn đề Hợp đồng xây dựng và sự bình đẳng của các chủ thể, Hiệp hội xin đề xuất Thủ tướng giao cho Bộ Xây dựng và Bộ KH&ĐT nghiên cứu xem xét mô hình hợp đồng cho từng loại hình đầu tư trong đó ở loại hình đầu tư ngoài ngân sách cần có cơ chế bảo lãnh thanh toán của chủ đầu tư ở 20% cuối cùng.

Về cơ chế thanh quyết toán cần có chế tài bình đẳng giữa các chủ thể Hợp đồng, đặc biệt cần quy định rõ cơ chế xứ lý các khối lượng phát sinh trong Hợp đồng (đặc biệt đối với đầu tư công về quyền hạn phê duyệt của chủ đầu tư để được thanh toán); Đối với các khoản chậm trả do lỗi của chủ đầu tư cần có chế tài phạt theo lãi suất ngân hàng thương mại áp dụng.

“Chúng tôi cũng tin tưởng chắc chắn nếu các vướng mắc này sớm được tháo gỡ, các dự án đầu tư công, đặc biệt các dự án hạ tầng kỹ thuật trọng điểm, sẽ được đẩy nhanh góp phần tích cực vào việc phục hồi phát triển kinh tế toàn xã hội”, ông Hiệp nhấn mạnh.