Việt Nam trao đổi kinh nghiệm với Australia về nâng hạng thị trường chứng khoán

Chia sẻ về tình hình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, ông Nguyễn Khắc Chiến, Phó Trưởng ban Pháp chế đối ngoại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (Bộ Tài chính), cho biết trong thời gian qua, Bộ Tài chính và UBCKNN đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển bền vững và hướng đến mục tiêu nâng hạng thị trường vào năm 2025 theo Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Những kết quả bước đầu là tiền đề quan trọng cho tiến trình cải cách sâu rộng đến năm 2030.

Theo đại diện UBCKNN, các nội dung trọng tâm bao gồm: công tác chỉ đạo điều hành của Chính phủ và Bộ Tài chính; các giải pháp triển khai để đáp ứng tiêu chí nâng hạng; đánh giá cơ hội và thách thức của thị trường; và định hướng cải cách trong những năm tới.

Một dấu mốc quan trọng là việc tổ chức cung cấp chỉ số FTSE Russell công bố nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, với hiệu lực chính thức từ tháng 9/2026 sau kỳ rà soát giữa kỳ vào tháng 3/2026.

Ông Nguyễn Khắc Chiến cho biết, trong 9 tiêu chí nâng hạng, Việt Nam đã đáp ứng 7/9 tiêu chí. Hai tiêu chí còn lại liên quan đến quy trình thanh toán bù trừ, gồm chi phí giao dịch thất bại và yêu cầu thanh toán – giao nhận đồng thời (DVP).

Từ năm 2023, UBCKNN liên tục làm việc với các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, các hiệp hội tài chính khu vực như ASIFMA, cùng MSCI và FTSE để tìm giải pháp. Kết quả là Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC (tháng 9/2024, hiệu lực tháng 11/2024), cho phép triển khai mô hình thanh toán không yêu cầu pre-funding theo cơ chế MCFT. Sau ba tháng vận hành, hệ thống ghi nhận vài trường hợp giao dịch lỗi nhưng đều được xử lý nhanh chóng, bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư và duy trì ổn định thị trường.

Một yếu tố quan trọng khác là hệ thống công nghệ thông tin mới KRX, đi vào vận hành từ tháng 5/2025, bổ sung nhiều tính năng phục vụ giao dịch và sau giao dịch, bao gồm thanh toán bù trừ và xử lý quyền liên quan đến chứng khoán. Ngay sau khi hệ thống vận hành, thanh khoản thị trường tăng mạnh, nhiều phiên ghi nhận giá trị giao dịch xấp xỉ 3 tỷ USD. VN-Index cũng vươn lên ngưỡng 1.700 điểm – mức cao nhất từ trước đến nay, cho thấy hạ tầng mới phù hợp với nhu cầu thị trường.

Để đáp ứng yêu cầu nâng hạng, Bộ Tài chính đã trình Quốc hội sửa đổi Luật Chứng khoán 2019, với nhiều điểm mới tạo thuận lợi cho tổ chức kinh doanh và nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm việc cho phép ngân hàng thương mại trở thành thành viên bù trừ trong hệ thống thanh toán chứng khoán cơ sở. Chính phủ cũng ban hành Nghị định số 24/2025/NĐ-CP sửa đổi các quy định hướng dẫn Luật Chứng khoán, cải thiện điều kiện gia nhập thị trường cho nhà đầu tư quốc tế. Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò then chốt khi phối hợp sửa đổi các quy định liên quan tới mở tài khoản vốn, tài khoản thanh toán và đơn giản hóa thủ tục hành chính, được các quỹ đầu tư nước ngoài đánh giá cao.

Ông Nguyễn Khắc Chiến cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính triển khai Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2025 – 2030. Mục tiêu không chỉ đáp ứng tiêu chí của FTSE Russell mà còn hướng tới tiêu chuẩn MSCI – với yêu cầu cao hơn và quy trình đánh giá khắt khe hơn. Đề án tập trung cải cách hạ tầng, pháp lý, công bố thông tin và chuẩn mực quản trị công ty. Theo Thông tư 68/2024/TT-BTC, từ nay đến 2028, tất cả doanh nghiệp niêm yết và đại chúng lớn phải công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Việt và tiếng Anh, đảm bảo công bằng và minh bạch cho nhà đầu tư quốc tế.

Theo Ngân hàng Thế giới, khi Việt Nam chính thức được nâng hạng, thị trường có thể thu hút khoảng 25 – 30 tỷ USD vốn ngoại đến năm 2030, trung bình mỗi năm 4 – 6 tỷ USD. Đây là nguồn lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng thị trường tài chính và kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, nâng hạng cũng đòi hỏi các công ty chứng khoán, ngân hàng lưu ký và doanh nghiệp niêm yết nâng cao năng lực quản trị, quản lý rủi ro và công bố thông tin để đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư quốc tế, ông Nguyễn Khắc Chiến khẳng định.

Ông Nguyễn Ngọc Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại, cho biết, đối thoại Việt Nam – Australia là cơ hội quan trọng để thúc đẩy thị trường chứng khoán, đặc biệt khi Việt Nam cần hỗ trợ từ Australia về pháp lý, hạ tầng, hệ thống giao dịch mới và phát triển nguồn nhân lực. Bộ Tài chính sẵn sàng trao đổi, hỗ trợ các nhà đầu tư Australia và hy vọng thu hút thêm vốn vào thị trường chứng khoán, trái phiếu và quỹ hưu trí tại Việt Nam.

“Trước đây, chúng tôi đã học hỏi mô hình quản lý thị trường tài chính của Australia, và hiện mô hình này vẫn phù hợp dù thị trường có nhiều biến động. Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và điều chỉnh để phù hợp với tình hình hiện nay”, ông Nguyễn Ngọc Anh cho biết.

Bà Inexe Remond – Nguyên Cục trưởng Cục Kinh tế Quốc tế và An ninh, Bộ Ngân khố Australia, khẳng định thời gian tới Australia cam kết hỗ trợ và luôn đồng hành cùng Việt Nam trong phát triển thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường chứng khoán.