Giá dầu thấp, các ông lớn dầu khí sa thải nhân viên và giảm mạnh đầu tư

Các công ty dầu khí lớn đang phải cắt giảm hàng ngàn việc làm trên toàn ngành. Chevron và BP đã sa thải hàng nghìn nhân viên, đồng thời cam kết tiết kiệm thêm hàng chục tỷ USD chi phí. Họ cũng đang thắt chặt chi tiêu, tạm dừng nhiều dự án hoặc thậm chí bán đi để cân bằng tài chính.

Ngành dầu đá phiến của Mỹ đang chịu tác động nặng nề nhất. ConocoPhillips tuần trước đã trở thành công ty mới nhất phải sa thải nhân viên.

Kirk Edwards, lãnh đạo công ty Latigo Petroleum tại Texas, cảnh báo: "Đây không chỉ là vấn đề riêng của Conoco. Đây là tín hiệu cảnh báo nghiêm trọng cho toàn bộ ngành dầu khí Mỹ”.

Ngay cả các công ty dầu khí quốc doanh lớn cũng đang chịu áp lực. Saudi Aramco - gã khổng lồ dầu mỏ của Ả-Rập Saudi - đã phải bán cổ phần trị giá 10 tỷ USD trong mạng lưới đường ống để huy động tiền mặt. Petronas của Malaysia cũng đã cắt giảm tới 5,000 việc làm.

Giá dầu thô hiện chỉ còn bằng một nửa so với mức đỉnh điểm sau khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra vào năm 2022. Tình hình còn trở nên tồi tệ hơn khi OPEC+ vừa quyết định tiếp tục tăng sản lượng cuối tuần qua, bất chấp dự báo thị trường sắp dư thừa nguồn cung, điều này sẽ đẩy giá dầu xuống thấp hơn nữa.

Chiến lược của OPEC+ đã thay đổi rõ rệt trong 5 tháng qua. Thay vì hạn chế sản lượng để giữ giá cao như trước đây, họ giờ đang tập trung vào mục tiêu giành lại thị phần và loại bỏ các đối thủ có chi phí sản xuất cao hơn, đặc biệt là các công ty dầu đá phiến ở Mỹ và các nước không thuộc OPEC.

Wood Mackenzie đã dự báo dầu Brent sẽ giảm xuống dưới 60 USD/thùng vào đầu năm 2026 và duy trì ở mức đó trong "vài năm" - trừ khi có cú sốc địa chính trị. Dầu Brent giao dịch ở mức chỉ dưới 66 USD trong ngày 11/09.

Với giá dầu dưới 60 USD/thùng, các công ty dầu lớn phương Tây đang rơi vào tình thế khó khăn. Ở mức giá này, họ không thể đồng thời đáp ứng ba yêu cầu: Duy trì kế hoạch đầu tư, trả cổ tức và mua lại cổ phiếu như nhà đầu tư mong đợi. Morgan Stanley dự báo các công ty sẽ cắt giảm chương trình mua lại cổ phiếu trong những tháng tới, trong khi BP đã bắt đầu thực hiện việc này.

Tình hình tài chính của các công ty dầu đang xấu đi. Mức nợ đã tăng trở lại mức cao như thời điểm trước cơn bùng nổ dầu mỏ năm 2022 - giai đoạn đã giúp các nhà sản xuất trả được một phần nợ.

Bảng cân đối kế toán của các ông lớn dầu khí

Theo Wood Mackenzie, chi tiêu vốn cho sản xuất dầu và khí đốt toàn cầu dự kiến sẽ giảm 4.3% trong năm nay, xuống còn 341.9 tỷ USD - đánh dấu lần đầu tiên đầu tư giảm kể từ năm 2020.

Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cũng cảnh báo trong tháng trước rằng việc giảm đầu tư vốn sẽ khiến sản lượng dầu của Mỹ - quốc gia sản xuất dầu lớn nhất thế giới - giảm lần đầu tiên kể từ năm 2021.

Tác động về nhân sự rõ nét nhất tại Texas - trung tâm công nghiệp dầu khí Mỹ và nơi có bể dầu Permian khổng lồ. Giám đốc ConocoPhillips Ryan Lance đã thông báo 3,250 nhân viên sẽ mất việc trước Giáng sinh. Trong khi đó, Chevron đã cắt giảm tới 8,000 việc làm từ tháng 2.

Cả hai công ty này đều đang tiến hành tái cơ cấu toàn diện sau các thương vụ M&A lớn, với sự hỗ trợ của các công ty tư vấn quản lý để giám sát quá trình cắt giảm.

"Cách tốt nhất để bảo vệ nhiều việc làm nhất là duy trì khả năng cạnh tranh của công ty”, Giám đốc Chevron Mike Wirth giải thích. "Chúng tôi phải tự kiểm soát tương lai của mình”.

Tại Anh, BP đã thông báo cắt giảm 4,700 việc làm từ tháng 1 nhằm cải thiện lợi nhuận cho cổ đông.

Riêng ExxonMobil nổi lên như một điểm sáng hiếm hoi. Các nhà phân tích đánh giá công ty này có vị thế tốt nhất trong số các ông lớn dầu khí, nhờ vào mức nợ thấp và dòng tiền tự do vượt quá 14 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025.

Chuyển đổi công nghệ và lo ngại về tương lai

Các công ty dầu lớn cũng đang dựa vào thuê ngoài và công nghệ mới, với các công việc hành chính, kế toán và kỹ thuật chuyên nghiệp chuyển đến các quốc gia như Ấn Độ. Đồng thời, trí tuệ nhân tạo (AI) đang mang lại cơ hội để làm được nhiều việc hơn với ít nguồn lực hơn.

"AI đang cung cấp cho các nhà điều hành những cách mới để tối ưu hóa trong một thị trường đầy thách thức", Andrew Gillick tại Enverus, một công ty dữ liệu năng lượng, nhận định. "Sẽ còn nhiều thay đổi hơn nữa”.

Các công ty dầu khí Mỹ, dù đã hoạt động hiệu quả hơn các đối thủ châu Âu trong nhiều năm, đang đặc biệt dễ bị tổn thương trước thực tế kinh tế của ngành dầu đá phiến. Theo Fed chi nhánh Dallas, các nhà khai thác đá phiến cần giá dầu ở mức 65 USD/thùng mới có lợi nhuận. Mức này cao hơn nhiều so với chi phí khai thác tại các mỏ dầu ở Trung Đông hoặc các khu vực ngoài khơi.

Tình hình hiện tại đã khiến hoạt động khai thác sụt giảm nghiêm trọng. Số lượng giàn khoan và đội khai thác dầu đá phiến đã xuống mức thấp nhất trong 4 năm qua, theo dữ liệu từ Primary Vision và Baker Hughes.

Roe Patterson, giám đốc Marauder Capital - một quỹ đầu tư tư nhân trong lĩnh vực này, bày tỏ lo ngại: "Các nhà sản xuất dầu trong nước khó có lý do để duy trì việc khoan và đầu tư khi chi phí tăng do thuế quan, trong khi giá dầu lại giảm vì OPEC tăng sản lượng. Điều này đang gây ra làn sóng mất việc làm”.

Ông cũng cảnh báo về hậu quả dài hạn: "Vấn đề là khi đất nước cần đến nguồn dầu trong nước trong tương lai, nguồn cung này có thể không còn đáp ứng được nhu cầu".