Phát triển “kinh tế bạc” và mở rộng BHYT để thích ứng với già hóa dân số

Theo báo cáo của Bộ Y tế, đến nay có hơn 14,1 triệu người cao tuổi tham gia bảo hiểm y tế (BHYT), chiếm gần 100% đối tượng thuộc diện được hưởng chính sách. Trong 9 tháng đầu năm, 61 triệu lượt khám chữa bệnh BHYT cho người cao tuổi được thực hiện với tổng chi phí trên 58.000 tỷ đồng. Ngoài ra, 225.000 người cao tuổi tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, cùng hàng triệu người đang hưởng trợ cấp xã hội và lương hưu hàng tháng.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương khẳng định, BHYT đã trở thành công cụ quan trọng nhất trong bảo đảm chăm sóc sức khỏe toàn dân, đặc biệt đối với người cao tuổi, nhóm dân số dễ tổn thương nhất trước biến đổi nhân khẩu học. Hiện 80% người cao tuổi được quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử, hơn 100 bệnh viện có khoa Lão, hàng chục nghìn giường bệnh và đội ngũ y tế chuyên ngành lão khoa đã được hình thành.

Theo Bộ Y tế, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011. Số lượng người cao tuổi tăng nhanh từ 9,5 triệu người năm 2014 lên 16,5 triệu người vào năm 2025, và dự kiến sẽ trở thành quốc gia có dân số già vào năm 2036. Già hóa dân số đặt ra thách thức lớn cho hệ thống y tế, an sinh xã hội và dịch vụ cộng đồng. Trong khi đó, đời sống một bộ phận người cao tuổi, nhất là ở vùng sâu vùng xa, vẫn còn nhiều khó khăn.

Để thích ứng, Bộ Y tế đã và đang triển khai Chiến lược quốc gia về người cao tuổi Việt Nam giai đoạn 2021-2030, trong đó mở rộng bao phủ BHYT, phát triển hệ thống lão khoa và tăng cường khám sức khỏe định kỳ cho người cao tuổi là những nhiệm vụ trọng tâm. Cùng với đó, Bộ cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý hồ sơ sức khỏe, xây dựng mạng lưới bác sĩ gia đình, và kết nối dữ liệu BHYT quốc gia, nhằm bảo đảm mọi người cao tuổi được chăm sóc liên tục, toàn diện và công bằng.

Tại cuộc họp, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam Nguyễn Thanh Bình cho biết, cả nước hiện có khoảng 500 cơ sở chăm sóc người cao tuổi, với 12.000 người đang được chăm sóc thường trú, con số còn rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế. Đồng thời đề nghị Chính phủ xem xét ban hành đề án phát triển “kinh tế bạc”, khuyến khích các doanh nghiệp và tổ chức xã hội đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ, chăm sóc và sản phẩm dành cho người cao tuổi.

Theo đại diện Hội Người cao tuổi Việt Nam, “kinh tế bạc” không chỉ giúp nâng cao phúc lợi cho người cao tuổi mà còn mở ra nguồn lực tăng trưởng mới. Ở Nhật Bản, người từ 65 tuổi trở lên đóng góp 20% GDP; tại Mỹ, nhóm trên 50 tuổi đóng góp tới 46% GDP. Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng cơ hội này nếu kết nối chính sách BHYT, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ an sinh thành một hệ sinh thái hoàn chỉnh.

Tăng cường mạng lưới bệnh viện lão khoa và bao phủ BHYT

Phát biểu Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Thành Long ghi nhận nỗ lực của các bộ, ngành trong việc hoàn thiện chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực BHYT và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Đồng thời nhấn mạnh cần chuyển mạnh tư duy chính sách từ “chăm sóc” sang “phát huy” người cao tuổi, coi đây là nguồn lực xã hội quan trọng, trong đó BHYT là nền tảng bảo đảm an sinh và các cơ sở dịch vụ xã hội hóa là công cụ hỗ trợ thực thi.

Phó Thủ tướng yêu cầu lượng hóa cụ thể ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng để khuyến khích tư nhân đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Các chính sách cần được thiết kế khả thi, đồng bộ, có thể lồng ghép vào nghị quyết của Quốc hội hoặc các văn bản pháp luật liên quan. Đồng thời, Bộ Y tế được giao rà soát, đánh giá toàn bộ hệ thống bệnh viện lão khoa, hoàn thiện đề án củng cố y tế lão khoa trong quý I/2026.

Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành mở rộng BHYT toàn dân, bảo đảm mọi người cao tuổi đều được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản, công bằng. Bộ Xây dựng nghiên cứu lồng ghép chính sách nhà ở xã hội cho người cao tuổi, Bộ Khoa học và Công nghệ đẩy mạnh chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe, còn Bộ Nông nghiệp - Môi trường triển khai phong trào “Người cao tuổi trồng cây nhớ ơn Bác Hồ” gắn với bảo vệ môi trường.

“Thời gian tới sẽ rà soát, hệ thống hóa và tích hợp chính sách người cao tuổi vào các Chương trình Mục tiêu quốc gia. Trọng tâm là tăng độ bao phủ và chất lượng BHYT, củng cố hệ thống y tế lão khoa, xã hội hóa dịch vụ chăm sóc. Chính sách người cao tuổi phải được lượng hóa, minh bạch, đồng bộ, xác định rõ ai làm - làm gì - đến đâu, từ đó bảo đảm an sinh bền vững cho người cao tuổi Việt Nam”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long yêu cầu.