Sửa Luật Thuế Giá trị gia tăng nhằm gỡ vướng thực tiễn, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên họp.

Đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Đại biểu Lò Thị Luyến - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên cho rằng, dự thảo Luật sửa đổi lần này giải quyết những vướng mắc còn tồn tại, đồng thời bày tỏ sự nhất trí với các nội dung mà Chính phủ trình. Đại biểu cũng đặt câu hỏi về sự thống nhất giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo trong việc xử lý các nội dung còn ý kiến khác nhau, mong muốn được nghe đầy đủ thông tin để khi bỏ phiếu, các đại biểu có cơ sở vững chắc để ủng hộ dự luật.

Cũng cho rằng việc sửa đổi là cần thiết, đại biểu Lê Minh Nam - Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ cho biết, mục tiêu sửa Luật đã được Chính phủ nêu rõ để tháo gỡ những điểm nghẽn trong hoàn thuế, góp phần khắc phục hậu quả bão lũ, sớm khôi phục các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp. Từ đó, góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và hoạt động xuất khẩu của ngành Nông nghiệp. Nhấn mạnh đây là một trong yêu cầu bức thiết xuất phát từ thực tiễn, đại biểu khẳng định, việc xem xét tháo gỡ càng sớm sẽ giúp giải quyết những mục tiêu này.

Đại biểu Lê Minh Nam nhấn mạnh, những nội dung sửa đổi tại dự thảo Luật không làm phát sinh rủi ro, bất cập và đã được Chính phủ cũng như cơ quan thẩm tra báo cáo đầy đủ trong quá trình tiếp thu ý kiến. Theo đại biểu, việc rà soát tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện là cần thiết. Cơ quan thẩm tra cũng đặt ra một số yêu cầu để Chính phủ tổ chức thực hiện theo đúng tinh thần của Luật Quản lý thuế, đảm bảo giảm thiểu những bất cập hoặc rủi ro trong quá trình tổ chức thực hiện.

Quang cảnh phiên thảo luận Tổ 11.

Thông tin thêm về dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, việc trình sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng lần này thể hiện sự cầu thị của Bộ Tài chính. Bộ Tài chính "chọn con đường khó" khi đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng tại Kỳ họp này bởi Luật vừa có hiệu lực vào tháng 7/2025. "Chúng tôi vẫn phải quyết định trình Quốc hội sửa đổi Luật bởi nội dung này trong thực tế ảnh hưởng đến tất cả các hoạt động thu mua nông, lâm sản, thủy sản ở tất cả các khu vực trên cả nước. Khó khăn đối với các doanh nghiệp thì dẫn đến khó khăn đối với người dân", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ.

Trên thực tế, nhiều tập đoàn lớn về nông lâm nghiệp đều có ý kiến đề xuất sửa đổi. "Nếu như chúng ta không sửa ngay thì sẽ ảnh hưởng chính đến gì đến bà con nông dân, đến những người có thể nói là yếu thế, đặc biệt trong bối cảnh lũ lụt rồi, thiên tai như hiện nay", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân

Một trong những nội dung sửa đổi lần này là đưa lại nội dung đã được quy định trước đây về việc doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không phải tính thuế giá trị gia tăng nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào khi bán sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác.

Theo Bộ trưởng, Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008 đã quy định sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, tự đánh bắt và khâu nhập khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng. Nếu trường hợp bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác ở khâu thương mại hoặc cho người tiêu dùng thì người tiêu dùng cuối cùng mới thuộc đối tượng áp dụng mức thuế suất 5%.

Quy định trên đã dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp mua bán hóa đơn, dẫn đến tình trạng gian lận thuế. Để xử lý vướng mắc này, năm 2016, Quốc hội đã bổ sung vào Luật quy định cho phép doanh nghiệp không phải kê khai tính nộp thuế giá trị gia tăng đầu ra, nhưng được kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào đối với các chi phí rõ ràng như điện, nước, vận chuyển ở khâu thương mại; và khi bán cho người tiêu dùng thì cuối cùng vẫn thuộc đối tượng áp dụng mức thuế suất 5%. Quy định này vẫn đảm bảo được bản chất của thuế giá trị gia tăng, nhưng đồng thời khắc phục được tình trạng gian lận trong hoàn thuế giá trị gia tăng.

Khi Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024 bỏ quy định trên thì lại dẫn đến những vướng mắc. Do đó, theo Bộ trưởng, cần thiết phải quy định điều này theo Luật Thuế Giá trị gia tăng năm 2016. Việc sửa đổi quy định về điều kiện hoàn thuế đưa vào Luật Quản lý thuế là phù hợp.

Bộ trưởng cũng cho biết thêm, vừa qua, Bộ Tài chính nhận được nhiều ý kiến của các tập đoàn, tổng công ty, các hiệp hội liên quan đến nông, lâm, thủy sản, ý kiến của Bộ Tư pháp cho rằng, việc kê khai nộp thuế thuộc trách nhiệm của người bán, còn việc hoàn thuế là quyền lợi của người mua. Theo quy định hiện nay, người mua muốn được hoàn thuế thì phải chứng minh được người bán đã có hóa đơn chứng từ.

"Việc bổ sung quy định yêu cầu bên bán đã kê khai nộp thuế giá trị gia tăng thì bên mua mới được hoàn thuế là không phù hợp với trách nhiệm giữa bên bán hàng và bên mua, vô hình chung gây khó khăn cho doanh nghiệp vì bên mua không thể xác minh hoặc không thể chứng minh được người bán đã kê khai nộp thuế hay chưa", Bộ trưởng nói.

Cho rằng không phải chỉ lĩnh vực nông nghiệp, nhiều lĩnh vực khác cũng gặp tình trạng này, Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài chính sẽ rà soát tiếp. "Đề xuất sửa đổi lần này là để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp, cho người dân và bảo đảm sự công bằng, công khai", Bộ trưởng khẳng định.